De stadskroniek van Eric Alink in het Brabants Dagblad heeft vandaag als titel ‘Wiebelzielen (1)’. Zo’n titel triggert in elk geval de woordenboekmaker, want wat in hemelsnaam is een wiebelziel? Op internet is het woord nergens te vinden, enorme tekstcorpora kennen het woord niet en ook een combinatie als wiebelende ziel(en), op basis waarvan wiebelziel zou kunnen zijn samengesteld, blijkt niet te bestaan.
De kroniek gaat over mensen met een vlekje in Den Bosch. Mensen met een bipolaire stoornis, iemand met een dwangneurose, een morfineverslaafde – ‘Zij zijn de wiebelzielen van de stad’.
Verderop blijkt het woord ook in het enkelvoud te bestaan: ‘Volgens de statistieken heeft de Bossche wiebelziel gemiddeld 4,9 complexe problemen: van dakloosheid en verslaving tot huiselijk geweld. Een kaarsje in de Sint-Jan opsteken – van oudsher de Bossche remedie ter bezwering van onheil – helpt niet meer.’
Een wiebelziel is dus iemand die de kluts kwijt is, die van het padje af is. Maar hoe komt dit woord zo opeens tot stand? Zou het een regionalisme zijn? Of zou het woord iets te maken kunnen hebben met uitdrukkingen als helemaal wiebel zijn of helemaal wiebeldewiebel zijn?
Iemand die helemaal wiebel is, is hopeloos verliefd. Althans, zo staat het in het Van Dale woordenboek Hedendaags Nederlands. In feite is het betekenisprofiel van (helemaal) wiebel zijn nog wel wat breder. Zo schrijft een meisje op het weblog Girlscene: ‘Ik heb helemaal een hekel van uitverkoop. Word er helemaal wiebel van.’ Elders is iemand ‘helemaal wiebel’ van de hormonen en nog iemand anders is ‘wiebel van de kriebel’, omdat hij of zij vaak gestoken is door muggen. En in een van de romans van Jef Geeraerts wordt een vrouw die niet goed snik is, ‘wiebeldewiebel’ genoemd. Helemaal wiebel zijn betekent dan ook eigenlijk zoiets als ‘helemaal van slag zijn, bv. als gevolg van verliefdheid’. Erg algemeentalig is deze uitdrukking trouwens niet.
Wiebelziel maakt weliswaar vandaag zijn debuut in de Nederlandstalige media, maar dat zal niet meteen leiden tot vermelding in een woordenboek. Eenmaal is geenmaal, nietwaar. Maar omdat de stadskroniek in het Brabants Dagblad ‘Wiebelzielen (I)’ als titel heeft, ligt het in de lijn der verwachting dat het woord wiebelziel in elk geval nóg een keer in de krant opduikt. En wie weet begint het woord op die manier wel aan een opmars in onze taal.
Geef een reactie