Spaanse zigeuners zijn boos op de Diccionario de la lengua española, het officiële, door de Real Academia Española (RAE) uitgegeven woordenboek van de Spaanse taal, zo bericht de website Inspanje.nl. In de recent gepubliceerde editie van dat Spaanse woordenboek zijn aan het woord gitano (Spaans voor zigeuner) namelijk twee figuurlijke betekenissen toegevoegd die volgens de zigeuners de vooroordelen over hun bevolkingsgroep bevestigen. RAE Donate beschrijft gitano namelijk óók als ‘oplichter’ en ‘lastig persoon die met trucs en leugens anderen probeert te misleiden’. Dat is de Roma en de Sinti, de échte zigeuners, in het verkeerde keelgat geschoten: ‘De woordvoerder van de Roma in Spanje, José Manuel Blecua, is van mening dat een woordenboek niet politiek correct hoeft te zijn en dat nu blijkt dat het met de publicatie ervan een linguïstische legitimatie vormt voor de vooroordelen jegens het volk waartoe hij ook behoort’, zo schrijft de website www.inspanje.nl.
Met vergelijkbare redeneringen worden woordenboeken wel vaker bekritiseerd, ook al beschrijven ze in feite alleen maar welke betekenissen de taalgemeenschap aan een bepaalde taalvorm hecht. Woordenboeken zijn, met andere woorden, de brengers van slecht nieuws en in plaats van kritiek op het woordenboek zou de ‘beledigde partij’ eigenlijk kritiek op de taalgemeenschap moeten hebben.
Sommige woordenboeken labelen politiek incorrecte betekenissen soms als ‘beledigend’ of ‘minachtend’. Het label ‘beledigend’ bijvoorbeeld is op zijn plaats als een bevolkingsgroep als geheel door een figuurlijke betekenis van de benaming van dat volk wordt gekwetst. Zo schrijft Van Dale bij de betekenissen ‘haveloos of slordig persoon’ respectievelijk ‘iemand die een zwervend bestaan leidt’ bij het trefwoord zigeuner dat het gebruik van het woord in deze betekenissen beledigend is. Dat wil zeggen dat het woord zigeuner níet beledigend is voor de haveloze of slordige personen dan wel de mensen die een zwervend bestaan leiden, maar voor de Roma en de Sinti, de volkeren die van oudsher in ons taalgebied worden aangeduid als zigeuners en die door de genoemde ongunstige figuurlijke betekenissen worden gestereotypeerd.
Overigens is het oordeel of een woord al dan niet beledigend is voor een bepaalde bevolkingsgroep vaak subjectief en mede afhankelijk van gevoeligheden. Bovendien verandert dat oordeel soms door de tijd heen, waardoor een oudere editie van een woordenboek soms nog argeloos een figuurlijke betekenis vermeldt die ooit vrij neutraal was maar bijvoorbeeld door de emancipatie van een bevolkingsgroep gevoelig is komen te liggen.
Geef een reactie