streepjes-Nederlander

Een mooi woord uit 2006 beleeft deze week een revival: de streepjes-Nederlander. Het woord dook afgelopen zaterdag op in de Volkskrant in een artikel over het gebruik van het woord allochtoon in journalistieke teksten en de vermelding van de etnische afkomst van bepaalde personen: ‘Wil de Volkskrant feitelijk en secuur zijn, dan dient zij in de eigen berichtgeving systematisch de streepjes-Nederlander in te voeren’, schreef de ombudsvrouw. Dat betekent dat etnische Nederlanders altijd Nederlanders genoemd worden, maar dat zij in voorkomende gevallen etnisch gespecificeerd kunnen worden als Marokkaans-Nederlands, Turks-Nederlands, Somalisch-Nederlands et cetera: ‘Een verslaggever dient (…) consequent over ‘Marokkaans-Nederlandse jongens’ te schrijven, of over Marokkaanse origine/komaf.’

Het woord streepjes-Nederlander maakte in december 2006 zijn debuut in een opiniestuk in Trouw, geschreven door publicist Frans Verhagen: ‘Het is verstandig om, waar dat relevant is, verschillende vormen van culturele bagage te erkennen. Daarvoor heb je woorden nodig die inclusief zijn. De oplossing is even simpel als elegant en wordt gebruikt door vrijwel alle grote immigratielanden: de ‘streepjes Nederlander’ moet zijn intrede doen. Voortaan praten we over etnische minderheden als we het over de gezamenlijkheid van alle etnische Nederlanders hebben. Als we groepen van diverse etnische afkomst willen aanduiden, hebben we het voortaan over Turkse-Nederlanders, Marokkaanse-Nederlanders en Indische-Nederlanders.’ (Trouw, 2-12-2006). Een jaar later liet hij Verhagen het woord streepjes-Nederlander nog eens vallen, toen in een opiniestuk in NRC, maar het werd niet echt opgepikt.

Taalkundig gezien was het voorstel van Verhagen niet goed werkbaar – we spellen ‘Turkse Nederlanders’ en Marokkaanse Nederlanders’ immers zonder streepje, maar het wóórd streepjes-Nederlander was wel mooi. Dat is het nog steeds, en nu het in de Volkskrant wordt geherintroduceerd gloort er opnieuw hoop voor dit woord, dat waarschijnlijk gedefinieerd moet worden als ‘persoonsbenaming voor een Nederlander waarbij diens etniciteit wordt genoemd in combinatie met zijn Nederlanderschap, bv. Marokkaans-Nederlandse persoon of Marokkaanse Nederlander’.