Wie vandaag de dag hagelslag zegt, denkt niet aan het altijd weer merkwaardige weersverschijnsel waarbij er kogeltjes bevroren water uit de hemel vallen. Toch is dat de oudste betekenis van hagelslag, die in elk geval aan het begin van de 19e eeuw al bekend was. Zo dichtte Van Lennep in de 19e eeuw over ‘Lentebloesem, Geveld bij d’ eersten hagelslag’.
Als broodbeleg is hagelslag een typisch Nederlands product. Volgens Wikipedia werd hagelslag in 1919 bedacht door de toenmalige baas van dropfabriek Venco, B.E. Dieperink. In 1939 zei Dieperink daarover in een interview in De Volksvriend: ‘Toen ik destijds tijdens een voortbrengingsproces deze witte korrel in de machine zag, viel het mij op dat het op hagel geleek. Het was een gure herfstdag. Het hagelde en ik noemde de broze witte korrels met den anijssmaak hagelslag. Een naam die het deed. De hagelslag sloeg in.’ Sinds 1919 zou het woord hagelslag behalve naar neerslag dus ook naar broodbeleg verwijzen.
Misschien hadden de Wikipedianen eens in een oude editie van de Dikke Van Dale moeten snuffelen, want in 1914, dus 5 jaar voor Dieperink korrelvormig broodbeleg voor het eerst hagelslag zou hebben genoemd, omschreef Van Dale hagelslag reeds als broodbeleg. Als ‘eene soort van suikermuisjes’ om precies te zijn. Met die suikermuisjes werd verwezen naar brood- en beschuitbeleg met een anijssmaak ‘die door de kinderen gegeten worden als het huisgezin met een jonggeborene is vermeerderd’.
Al in de jaren twintig werd hagelslag verkort tot hagel, vooral in samenstellingen als anijshagel (zo stonden er in 1924 in de krant advertenties voor ‘Klene’s anijshagel’) en chocoladehagel (zo kreeg men in 1925 bij een pakje margarine van de NV Margarinefabriek v/h Cohen & V.d. Laan ‘een pakje chocolade hagel voor de boterham’ cadeau). In de jaren veertig werd er vruchtenhagel op de markt gebracht en vandaag zijn we getuige van de lancering van een nieuw product: groentehagel. Het Dagblad van het Noorden schrijft dat twee noordelijke fabrikanten ‘groentehagel als gezond begin van de dag’ op de markt willen gaan brengen.
De groentehagel is te vergelijken met vruchtenhagel, met dit verschil dat de smaken ontleend zijn aan groente-extracten, bijvoorbeeld van wortels. Het moet een duurzaam product worden, want ‘De gezonde hagelslag (… wordt gemaakt van groente die anders wordt weggegooid omdat het bijvoorbeeld niet de juiste vorm heeft.’
Geef een reactie