Het Eindhovens Dagblad schrijft vandaag over een verzamelaar van oud gereedschap in het Brabantse plaatsje Someren. ‘Onder een afdakje aan de zijkant van de tuin staan tientallen, misschien wel honderden stukken gereedschap, het ene nog obscuurder dan het andere.’ Zoals een zoeischep. ‘Hiermee werd gier over het land gegooid,’ vertelt de eigenaar.
Zoeischep: het moet een stokoud woord zijn, maar zoek je ernaar op internet, dan vind je niets, nada, niente. Van Dale kent wel het woord zoei, blijkbaar een Bargoense variant van zooi met de betekenis ‘soep’, maar of het woord zoeischep daar wat mee te maken heeft?
Gelukkig geeft het aloude en vooral roemruchte Woordenboek der Nederlandsche Taal aanwijzingen. Zoei wordt daarin onder meer beschreven als een regionaal (Vlaams-Belgisch, Brabants en Limburgs) woord voor een ‘geul, pijp, sloot die voor (…) afvoer (…) van vloeibaren dierlijken mest e.d. dient’. Maar belangrijker nog: zoei blijkt in Noord-Brabant bekend te zijn (geweest) in de betekenis ‘vloeibare mest van koeien; gier, mestvocht, aalt’. Een zoeischep (nul keer op internet) is dus een regionaal synoniem van een gierschep (272 keer op internet), een mestschep (618 keer op internet), een aaltschep (153 keer op internet) en natuurlijk ook een strontschep (502 keer op internet).
Is zoeischep nu ook een interessant woord voor de Dikke Van Dale? Nee, zeker niet, want het woordenboek grossiert nu eenmaal niet in (al dan niet obscure) regionale woorden. Maar desondanks is het fijn om zo’n onbekend woord uit de krant even te hebben geïdentificeerd. En dat identificeren van onbekende woorden is bovendien ook nodig om een afgewogen selectie woorden voor in het woordenboek te maken: tegenover elke tien in de media of elders gesignaleerde woorden die uiteindelijk in de Dikke Van Dale worden opgenomen staan zeker vijftig à honderd woorden die er níet in worden opgenomen, maar waarvan de betekenis, het gebruik, de frequentie en de spreiding wel even moet worden nagegaan om uiteindelijk te kunnen vaststellen dat ze níet in het woordenboek vermeld hoeven te worden.
Geef een reactie