Elk nadeel heb se voordeel

Elk nadeel heb se voordeel, zei Johan Cruijff. Tja, met het overlijden van Johan Cruijff is de verzameling citaten van deze voetballegende nu compleet.

Cruijff, de meest gedenkwaardige voetballer die Nederland ooit gekend heeft, is vandaag overleden. Natuurlijk te vroeg: behalve een belangrijk voetballer en voetbalcommentator was hij immers tussendoor ook een belangrijk taalverrijker. Daar had hij best nog een tijd mee door mogen gaan.

Of taalverrijker? Cruijff was vooral iemand die op onnavolgbare wijze apodictische uitspraken kon doen, van het type: Als wij de bal hebben, dan kunnen hun niet scoren. Van dat woord hun maken puristen weliswaar meestal zij, maar hoe ‘volks’ we het anders vinden als een Nederlander ‘hun’ gebruikt als onderwerpsvorm, wanneer Cruijff dat deed, stoorde het nooit. Sterker nog, zijn uitspraken werden er authentieker door.

Veel van zijn uitspraken waren – om het met zijn eigen stopwoord te zeggen – volstrekt ‘logisch’. Beter gezegd: je kunt er geen speld tussen krijgen: Voetbal is een spel van fouten. Wie de minste fouten maakt wint. Of: Je moet schieten, anders kun je niet scoren. En: Zonder de bal kun je niet winnen. Met dit type aforistische uitspraken heeft Cruijff zelfs onbedoeld de zoeklichttheorie in de wetenschapsfilosofie concreet gemaakt toen hij zei: Je gaat het pas zien als je het doorhebt.

Met zijn overlijden is de verzameling Cruijffiaanse uitspraken niet alleen compleet maar is de voetballegende tevens een erflater van de Nederlandse taal geworden. Want als geestelijk vader van het spreekwoord elk nadeel heeft zijn voordeel (want uiteindelijk zal het wel in die vorm ingeburgerd raken) past hij in het rijtje Cats, Bredero, Vondel, Bilderdijk, Rhijnvis Feith, Willem Kloos en Lucebert. En dus ook in het woordenboek.