Trouw schrijft vandaag dat de ‘beeldenstormers van Islamitische Staat’ een nieuw doelwit hebben gevonden: antenneschotels. Jammer dat de krant niet het woord schotelstorm of desnoods schotelstormer heeft gebruikt, want dan hadden wij tenminste een mooi Woord van de Dag gehad.
Hoewel, bij gebrek aan beter: schotelstorm bestáát. Het is welgeteld één keer eerder in een krant aangetroffen. Op 8 maart 1995 schreef het Reformatorisch Dagblad in een uitvoerig artikel dat islamisten in het Midden-Oosten zich groen en geel ergerden aan de zedeloze en gewelddadige programma’s die via de satellietzenders de huiskamers van hun landgenoten binnenkomen. Toen al! Het gaat dus niet echt vooruit met de wereld. Maar dat terzijde: een creatieve koppenmaker gaf het artikel over de toen nog niet zo heel gewelddadige islamisten een opvallende kop mee: ‘Schotelstorm in het Midden-Oosten’.
Ook al was het woord destijds spiksplinternieuw, toch was het geen creatio ex nihilo (schepping uit het niets) van de reformatorische koppenmaker. Taalgebruikers hebben latente talenten om woorden te vormen én te begrijpen die vaak als bij toverslag verschijnen. Schotelstorm is daar een mooi voorbeeld van: beheers je de Nederlandse woordvormingsregels, dan kun je het woord maken én interpreteren als een verkorting van de mogelijke – let wel: mogelijke – samenstelling schotelbeeldenstorm. Maar je kunt het woord ook interpreteren als een samenstelling van schotel en storm, waarbij storm geïsoleerd is uit beeldenstorm en de betekenis ‘gewelddadige bestrijding’ of ‘bestrijding door verwoesting’ heeft aangenomen.
Los van enige context heeft storm die betekenis niet, maar zodra je storm verbindt met de naam voor een of ander ‘heilig huisje’ en daar een samenstelling van maakt, krijgt storm die betekenis ‘vanzelf’ doordat we het ‘automatisch’ herkennen als een samenstelling die analogie vertoont met beeldenstorm.
Vandaar dat schotelstorm niet op zichzelf staat. Kerkenstorm, moskeestorm, boekenstorm – we hebben ze allemaal al eens aangetroffen, als incidentele samenstellingen die in een kranten- of blogbericht opduiken. Een interessante samenstelling, die we zelfs al wat vaker aangetroffen hebben, is waardenstorm: een grootschalige en vrij ruwe ondermijning van allerlei normen en waarden.
Nu u waardenstorm hebt gelezen, kunt u waarschijnlijk zelf het volgende woord in het rijtje bedenken: normenstorm. En inderdaad, ook het fijn assonerende woord normenstorm is recentelijk al een keer op internet aangetroffen.
Het gebruik van dit type samenstellingen met storm zit duidelijk in de lift. Als wij geen woordenwatchers maar trendwatchers zouden zijn, zouden we daar nu conclusies aan kunnen gaan verbinden…
Gelukkig bestaat woordenstorm nog niet in de genoemde betekenis. Dat woord komt weliswaar wel geregeld voor (al staat het niet in Van Dale), maar heeft een heel andere betekenis, want als je woordenstorm aantreft, betekent het gelukkig altijd woordenstroom, woordenvloed of woordenwaterval.
Geef een reactie