Vorige week maakten virusonderzoekers bekend dat het usutuvirus is opgedoken in Nederland. Het usutuvirus veroorzaakt de zogeheten merelziekte, waarbij merels (en soms ook andere zangvogels) ernstig verzwakt raken en er binnen enkele dagen mottig uitzien. Veel merels overleven usutu niet, maar de vogels die dat wel doen, ontwikkelen er een zekere resistentie voor, die ze doorgeven aan hun nageslacht. Ook uilen, bepaald geen zangvogels, lijken vatbaar te zijn voor het usutuvirus, en omdat usutu een zoönose is die door muggen wordt verspreid, kunnen zelfs mensen erdoor getroffen worden. Gezonde mensen hebben er niet veel last van, maar mensen die al ziek, zwak of misselijk waren, kunnen er ziek van worden. Vandaag schrijft behalve Trouw overigens ook De Standaard over het usutuvirus. Het virus is namelijk ook in België aangetroffen onder de merelpopulatie.
Usutu en usutuvirus zijn van die woorden waarvan je als woordenboekmaker meteen weet dat ze serieuze kandidaten voor het woordenboek zijn nu de ziekte en het virus waarnaar ze verwijzen in ons taalgebied aangetroffen zijn. De woorden zelf zijn niet helemaal nieuw in onze taal. In 2011 figureerden ze al eens in de media, toen het virus in Duitsland opdook en daar veel merels hun hachje kostte.
Het usutuvirus was onder virologen echter al wat langer bekend. Het werd voor het eerst in 1959 in zuidelijk Afrika aangetroffen, in de omgeving van de Usutu, een rivier in Swaziland die vooral bekendstaat onder zijn koloniale naam Rio Maputo (Maputorivier). De rivier ontspringt overigens in de Zuid-Afrikaanse stad Amsterdam, in het Mpumalanga-district, dat vroeger bekendstond als Oost-Transvaal.
In de laatste lettergrepen van Usutu is de naam van de Sotho herkenbaar, een Bantoevolk van wie de nazaten nog in Lesotho, Botswana en Zuid-Afrika wonen, maar die oorspronkelijk ook in de nabijheid van de genoemde rivier leefden. Usutu zou in het Sotho (de Bantoetaal van de Sotho) ‘donkerbruin’ betekend hebben, en de Usutu-rivier zou zijn naam dan ook te danken hebben aan het modderige water dat erin stroomt.
Terug naar het virus: het usutuvirus is een zogeheten flavivirus (afgeleid van Latijns flavus, geel). Het behoort tot een familie virussen die de laatste tijd wel vaker van zich heeft doen spreken: zo bleek het zikavirus, dat in Zuid-Amerika onder de menselijke populatie huishoudt, een flavivirus te zijn, en eerder lazen we al dat ook knokkelkoorts, westnijlkoorts en gele koorts door een flavivirus worden veroorzaakt.
Geef een reactie