‘Bètamoeder helpt kind de techniek in’, stond afgelopen vrijdag in het Algemeen Dagblad. ‘Een moeder die een bètastudie heeft gedaan’, vermoedden we meteen dat de betekenis van bètamoeder is. In het desbetreffende krantenbericht wordt bètamoeder inderdaad zo gebruikt: ‘Bètaouders zijn een rolmodel voor hun kinderen. Leerlingen zonder technische ouders hebben vaak een minder goed beeld van wat wetenschap en technologie eigenlijk inhoudt.’
Merkwaardig eigenlijk dat een krant bètamoeder in de artikelkop laat figureren terwijl het hele artikel eigenlijk betoogt dat de bètaouder m/v belangrijk is voor de ontwikkeling van de interesse in bètavakken. Of toch niet? Het artikel bevat een inzet over moeders en grootmoeders, die vroeger bijdroegen aan de ontwikkeling van een gezonde belangstelling bij hun kinderen in techniek doordat ze weliswaar geen bètastudie hadden gedaan, maar gewoon heel handig met hun handen waren. Klusmoeders noemden we vroeger de vrouwen die in plaats van hun echtgenoot de fiets van hun zoon of dochter repareerden of een stopcontact konden aanleggen.
Tijdens het lezen van het artikel veranderde zo de betekenis van het woord bètamoeder een klein beetje. We voegden er onwillekeurig wat associaties aan toe: zou bètamoeder misschien ook een nieuw synoniem van klusmoeder kunnen worden?
Er is nog iets aan de hand met bètamoeder. Je zou kunnen denken dat het tegenovergestelde van een bètamoeder een alfamoeder is: een moeder die een typische alfa is en dus geen aanleg had voor de bètavakken wis-, natuur- en scheikunde alsmede biologie heeft. Maar dat is niet het geval. Een alfamoeder is namelijk de belangrijkste moeder (of het belangrijkste moederdier) in een groep. Het woord beschrijft geen onderwijsachtergrond, zoals bètamoeder, maar een hiërarchische status binnen een groep individuen. Doordat beide woorden tot verschillende domeinen behoren – opvoeding (bètamoeder) respectievelijk sociobiologie (alfamoeder) – zijn beide woorden geen antoniemen. Sterker nog: in theorie kan een bètamoederzelfs prima óók een alfamoeder zijn.
Geef een reactie