nanomachine

Eigenlijk had nanomachine gisteren al het Woord van de Dag moeten zijn, maar toen stond deze vakterm nog niet in de krant. Vandaag wel. Aanleiding is natuurlijk het fantastische nieuws dat de Nederlandse hoogleraar organische chemie Ben Feringa de Nobelprijs voor scheikunde krijgt voor zijn wetenschappelijk onderzoek dat heeft geresulteerd in de bouw van nanomachines.

Dat zijn minuscule machines, volgens NRC ‘duizend keer dunner dan een menselijke haar’, bestaande uit atomen koolstof, stikstof, waterstof en zuurstof die als licht als energiebron gebruiken. Een praktische toepassing hebben de nanomachines nog niet, maar volgens het Nobelcomité is de ontwikkeling ervan van even groot belang als de uitvinding van de elektromotor in de 19e eeuw.

Nanomachine staat weliswaar nog niet in de Dikke Van Dale, maar het woord hoort daar eigenlijk al wel in met de betekenis waarin het vandaag in vrijwel alle kranten voorpaginanieuws is: microscopisch kleine moleculaire gemaakt door middel van nanotechnologie. In het Engels dateert het woord nanomachine in deze betekenis uit 1986, de vooralsnog vroegst bekende vindplaats in onze taal dateert uit 1989.

Ook al heeft nanomachine de afgelopen jaren niet of nauwelijks in de kranten gestaan, op internet is het wel al jarenlang in deze betekenis bekend. Het woord wordt – vooral in de combinatie biologische nanomachine – trouwens ook wel gebruikt als metafoor voor natuurlijke reparatiemechanismen in het lichaam.

De nanomachines van Nobelprijswinnaar Feringa worden vandaag in de media ook wel aangeduid als nanomotoren. NRC schreef althans: ‘Woensdag bleek de nanomotor van Feringa goed voor een Nobelprijs voor de Scheikunde.’ Volgens diezelfde krant kunnen de kunstmatige nanomachines een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van ‘nieuwe typen moleculair geheugen, sensoren en batterijen’.