Wie ergens de lakens uitdeelt, is er de baas. Zo simpel is het. Hij of zij is de persoon die het voor het zeggen heeft of alles regelt. Vaak wordt de uitdrukking gebruikt in verband met natuurlijke personen, maar er is ook geregeld sprake van rechtspersonen, zoals overheden, die ergens de lakens uitdelen.
De lakens uitdelen is letterlijk een huis-tuin-en-keukenuitdrukking, want de uitdrukking verwijst naar de persoon die de baas is over de linnenkast en dus letterlijk het lakengoed verdeelt. Van oorsprong was degene die de lakens uitdeelt dus per definitie de vrouw des huizes.
De uitdrukking de lakens uitdelen komt al in de 17e eeuw voor bij schrijvers als P.C. Hooft, onder andere in de betekenis ‘orde op zaken stellen’. Vermoedelijk is hierop de vooral in België courante uitdrukking het laken naar zich toe halen of trekken gebaseerd. Die uitdrukking betekent immers onder meer ‘de touwtjes in handen krijgen’ oftewel ‘het voor het zeggen krijgen’.
J.H. van der Sleen
Wie de lakens uitdeelt is volgens mij de baas omdat deze persoon de grenzen bepaalt. Het woord laak (laken) betekent namelijk ook grens. Dit komt nog terug in laakbaar gedrag, grensoverschrijdend gedrag dus.
Zie ook: http://www.shsel.nl/commissies/loakstenen-en-begraafplaatsen-commissie/
Dit is een werkgroep waar ik voorzitter van ben.