Op 5 januari 2010 signaleerde ik op deze site porna als Woord van de Dag. Het woord was eind 2009 ontstaan, toen Ziggo Playboy tv verving door de erotische zender Dusk, die vrouwvriendelijke porno zou gaan uitzenden. Ziggo zelf introduceerde daarvoor nu het woord porna.
Sindsdien is porna een courant woord geworden, althans in ons taalgebied. In de ons omringende talen moet men zich behelpen met omschrijvingen als porn for women, Porno für Frauen, porno pour femmes.
Porna is inmiddels opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW) en in de Dikke Van Dale, maar in geen van beide woordenboeken vind je uitgebreide herkomstinformatie. Wat is, kortom, de etymologie van porna?
Het ANW schrijft dat porna gevormd is van porn + het achtervoegsel -a. Maar welk achtervoegsel. Ik vermoedde in 2010 dat de a in porna geïnspireerd is op een Spaans achtervoegsel -a, waarmee op basis van mannelijke persoonsnamen zoals aficionado, gaucho, gringo, tanguero, latino, macho, tanguero vrouwelijke persoonsnamen worden gemaakt: aficionada, gaucha, gringa, latina, macha, tanguera.
Ook in het Nederlands worden die vrouwelijke varianten nu en dan gebruikt. De bekendste is tanguera, een ander woord voor een tangodanseres: ‘Een tanguera danst met de meest uiteenlopende mannen: de frisse jongeman die indruk op haar wil maken, maar ook met de man op leeftijd die haar koestert alsof zij zijn gedroomde minnares is zolang het tangonummer duurt.’
Ook andere mannelijke persoonsnamen op een o uit Romaanse talen worden in onze taal soms voorzien van een vrouwelijke pendant op een a. Denk maar aan maffiosa (een vrouwelijke maffioso) en paparazza (een vrouwelijke paparazzo). Zelfs Nederlandse afko’s op een o krijgen soms een variant op een a. Een vrouwelijke brabo (Brabander) wordt op internet wel een braba genoemd, een vrouwelijke limbo (Limburger) heet een limba, een vrouwelijke mocro (Marrokaan) wordt wel een mocra genoemd en een vrouwelijke grefo (gereformeerde) heet soms een grefa. Zelfs Eskima (vrouwelijke Eskimo) en hetera (heteroseksuele vrouw) heb ik ooit aangetroffen.
Het vervangen van een o op het woordeinde door een a lijkt dan ook een beproefde manier om mannelijke woorden te vervangen. In lijn daarmee was de transitie van porno tot porna (ter aanduiding van ‘vrouwvriendelijke porno’) zo gek nog niet. Het woord is dan ook zo ingeburgerd, dat er nu ook samenstellingen mee worden gemaakt, waarvan pornafilm de bekendste is.
Update 26 februari 2022
Op www.neerlandistiek.nl verscheen op 26 februari 2022 een artikel dat naar deze webpagina verwijst. Hierin wordt de door mij gesuggereerde verklaring van het ontstaan van het woord porna in twijfel getrokken. Die verklaring komt er kortweg op neer dat porna is gemunt door de laatste letter van porno te vervangen door een a en dat die vervanging aansluit bij in het Spaans gevormde of bestaande vrouwelijke varianten van mannelijke persoonsnamen.
Porna wordt via Ziggo uitgezonden sinds 1 januari 2010. De aankondiging van de pornazender dateert van december 2009. Mijn vroegste vindplaats komt van Nu.nl: https://www.nu.nl/lifestyle/2152676/playboy-tv-wijkt-vrouwvriendelijke-porno.html.
Een zoekactie op internet naar aanleiding hiervan leverde een paar interessante uitspraken op, zoals “Porna” is the term Dusk uses to describe female-friendly term. In many European languages the suffix “-a” is female. Thus, porna is a female version of porno.”(https://msnaughty.com/blog/2016/05/18/dusk-porna-awards-2016/). En: “Dusk! coined the term ‘porna’, exchanging the male for female Latin suffix, to define the pornography that women really enjoy and like.” (https://sensanostra.com/porna-female-friendly-fornication).
Geef een reactie