Nu de redactie van de Oxford English Dictionary vorige week het woord post-truth tot Woord van het Jaar heeft gebombardeerd , is het verleidelijk op zoek te gaan naar een verwant Nederlands woord. De leugen regeert, nietwaar? Ook hier. Het liefst zouden we natuurlijk een verwant nieuw woord willen vinden, dat meteen mee kan doen aan de Nederlandse Woord van het Jaar-verkiezing.
Niet geheel toevallig staan de kranten de afgelopen tijd vol met het woord nepnieuws: als actualiteit of als nieuws gepresenteerde berichten die niet berusten op feiten, maar op fantasie. Thematisch is het een mooie tegenhanger van post-truth, maar als kandidaat voor de Woord van het Jaar-verkiezing is nepnieuws niet geschikt. Het woord is namelijk niet nieuw. Het is niet in 2016 ontstaan. In 1989 kopte Het Vrije Volk bijvoorbeeld al: ‘Nepnieuws is ‘in’ op Amerikaanse tv’. De ondertitel ‘Fictie en werkelijkheid lopen door elkaar’ laat geen twijfel mogelijk over de betekenis die nepnieuws in deze context. In 1994 figureerde het woord in NRC Handelsblad, dat het metaforisch omschreef als ‘opgeklopt schuim dat de werkelijk historische gebeurtenis (…) verhulde’.
Pseudonieuws is nog ouder. Het is een 50-pluswoord, want al in 1964 figureerde het in het Nieuwsblad van het Noorden en in 1970 schreef H.J.A. Hofland in NRC Handelsblad over ‘pseudo-nieuws, dat niemand aangaat, maar waaraan de journalistiek, wegens een verkeerd begrepen traditie toch nog min of meer verknocht is’. Het woord figureerde sindsdien vaker in de NRC, in 1973 bijvoorbeeld in de kop ‘Tweede bedrijf van Watergate levert slechts pseudo-nieuws’.
Ook de woorden nepfeiten en pseudofeiten zijn ‘oud nieuws’, evenals nepjournalistiek (een woord dat al in 2014 in de krant debuteerde). Wie zijn klassieken kent, weet bovendien dat ook het woord onfeit al langer bestaat, want dat figureert in de Nederlandse vertaling van Orwells roman 1984.
Nepnieuws, pseudonieuws – ze waren er dus al vóór 2016. Alleen het synoniem fakenieuws is nieuw. Het debuteerde afgelopen donderdag in de Volkskrant ter afwisseling van het woord nepnieuws in een bericht over pseudofeiten op Facebook. Met een flauwe woordspeling zou je dat Facenieuws kunnen noemen.
Er is één lichtpuntje voor taalminnaars die dol zijn op het woord nepnieuws: in 2016 is dat woord namelijk wel de basis geworden voor enkele nieuwe drieledige samenstellingen, waarvan de bekendste nepnieuwssite is.
Geef een reactie