Onder de kop ‘EU-elite creëert eigen vijanden’ reageert Leon de Winter vandaag in zijn Telegraaf-column op een interview met de BBC waarin EU-politicus Guy Verhofstadt zijn afkeer uitspreekt van het nationalisme dat hier en daar in Europa de kop opsteekt. Volgens Verhofstadt, zo schrijft De Winter, heeft ‘nationalisme in Europa geleid tot de Holocaust.’ Maar De Winter denkt dat Verhofstadt, ‘een intelligent man’, zelf ook wel beseft dat dat onzin is, want ‘Duits nationalisme werd in de jaren dertig van de vorige eeuw vooral beleden door conservatieven. Zij hadden weinig op met het nationaalsocialisme, dat een pan-Europese semi-religie was’.
Vervolgens neemt De Winter Verhofstadts streven naar verdere Europese eenwording op de korrel, zijn postnationalisme: ‘Wie binnen in de Brusselse kaasstolp leeft, kan zich niet voorstellen dat mensen niet bereid zijn hun nationale culturen en tradities ondergeschikt te maken aan het idee van postnationalisme; want niemand kan zich van dat postnationale een voorstelling maken tenzij je onderdeel bent van de elites en hun bestuursapparaten.’
Het is weliswaar niet de allereerste keer dat postnationalisme in een Nederlandse krant figureert (NRC had het op 13 januari 2016 al eens over ‘post-nationalisme’ en ook rond 2003 figureerde het woord een paar keer in de media), maar het is bepaald nog geen gewoon woord.
Wat wordt bedoeld met postnationalisme? Het streven naar of de trend die leidt tot staatsoverstijgende samenwerkingsverbanden (zoals de EU, NAFTA en de NAVO) waaraan natiestaten en nationale identiteiten ondergeschikt zijn gemaakt. Postnationalisme is afgeleid van postnationaal, een term die ook in de Nederlandstalige media terrein wint sinds de Canadese premier Justin Trudeau zijn land in 2015 typeerde als de eerste ‘postnationale staat’: een staat zonder één dominante volksidentiteit en zonder één enkele dominante cultuur, waarin de burgers geacht worden open te staan voor andere culturele invloeden en die te respecteren.
De Winter gelooft er niet in, in die postnationale staat, zeker niet als daarmee de EU wordt bedoeld: ‘Er bestaat bij de Europese burger geen brandend verlangen naar supranationaal bestuur, naar postnationale Europese waarden (wat zijn die, overigens?), naar het onderdrukken van vaderlandsliefde’. En hij vervolgt: ‘De EU is voor de meeste burgers in Europa een pragmatisch middel dat handel en reizen soepeler maakt.’ Meer niet. ‘Wie voelt ontroering bij de Europese vlag?’
Postnationalisme is een van de vele ‘nationalismen’ waarin de media de laatste tijd grossieren: transnationalisme, gastronationalisme, wereldnationalisme, scheldnationalisme, noem maar op. Afgelopen zaterdag debuteerde in NRC nog het woord mononationalisme: de krant schreef namelijk zich te baseren op beginselen ‘die haaks staan op het revolutionaire mono-nationalisme van, in Nederland, de PVV en overzee dat van Trump’.
Dat er de laatste tijd zoveel nationalismen in de media benoemd worden, is vast een symptoom van ’t een of ’t ander: zijn het de laatste stuiptrekkingen van de door nationalisme gekenmerkte oude wereld of juist de stuiptrekkingen van het internationalisme dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog leidend was in het Westen?
Geef een reactie