aflaatboom

Vroeger kochten rooms-katholieken bij de pastoor aflaten om vergeving te krijgen voor hun zonden. Dat was damals, maar oude tijden lijken vandaag te gaan herleven, want tegenwoordig kun je als milieuzondaar aflaatbomen kopen. Althans, dat valt op te maken uit een bericht dat vandaag in De Volkskrant staat: ‘Aflaatbomen worden ze genoemd: de bomen die je kunt laten planten als je een vliegreis maakt, om zo de CO2-uitstoot van je vlucht te compenseren.’

Aflaatboom debuteert vandaag in de media, maar op internet is het al een paar keer eerder aangetroffen. Daar blijkt ook dat het eigenlijk een kritische term is voor wat ook wel compensatiebomen of zelfs CO2-compensatiebomen worden genoemd: bomen die koolstof binden en zo de opwarming van de aarde tegengaan.

Ook uit het artikel in De Volkskrant wordt duidelijk dat het niet alleen maar botertje boven is met die aflaatbomen. Of ze bijdragen aan de CO2-compensatie of –reductie hangt namelijk ook af waar ze neergezet worden: ‘Dat bomen opwarming van het klimaat tegengaan, klopt (…) niet altijd. De noordelijkste naaldbossen (de taiga’s) jagen de temperatuur zelfs omhoog.’ Bomen planten om de opwarming van de aarde tegen te gaan is dus niet altijd effectief.

Aflaatboom is een aansprekend woord met een interessante ironische, sarcastische of cynische bijklank. Het is gevormd met aflaat. Heel vroeger was een aflaat een bewijs dat je hier op aarde kon kopen om later in het vagevuur kwijtschelding van de zondestraf te krijgen. Kerkhervormers als Luther verzetten zich daar destijds heftig tegen en hoewel zulke aflaten allang niet meer te koop zijn, is aflaat in het calvinistische deel van ons taalgebied nog altijd een woord met een negatieve bijklank. Aflaatboom is dan ook een kritische term, die het schuldbewustzijn, je zou haast zeggen het zondebesef van de milieubewuste vliegreiziger, de C02-zondaar, op de hak neemt.

De beste remedie tegen dit zondebesef – neemt u dat van een oud-zondaar aan – is eigenlijk heel simpel en veel goedkoper dan het planten van aflaatbomen: bega de zonde niet meer, dat wil zeggen: vlieg minder. Dat scheelt ook nog eens wachttijd op Schiphol.