De Telegraaf schrijft vandaag over de grote zeilboten die dezer dagen aanmeren in Den Helder in verband met de start van Sail Den Helder: ‘Het is een spectaculair gezicht, al die “zwanen van de oceaan” langs de kades.
‘Oceaanzwanen strijken neer in Den Helder’ kopt De Telegraaf dan ook en wie weleens zo’n zeilreus (vroeger las je het woord tallship nog weleens, maar dat lijkt wat op z’n retour) met z’n witte zeilen heeft zien komen aanvaren en de zeilen heeft zien strijken, snapt meteen dat oceaanzwaan een goed getroffen metafoor is en dat de koppenmaker geheel in stijl het werkwoord neerstrijken in de krantenkop heeft verwerkt.
Oceaanzwaan maakt vandaag zijn debuut in het Nederlands, want in de krantendatabank noch op internet is dit woord vóór vandaag in het enkel- of het meervoud te vinden.
Is oceaanzwaan een eigen bedenksel of is het een vertaling of een variant op een bestaand woord?
In de mariene wereld zijn de namen Sea Swan en Ocean Swan wel bekend, maar dan als namen van schepen. Zo vaart er onder Cypriotische vlag een Sea Swan met een laadvermogen van ruim 4000 ton en is er in het Verenigd Koninkrijk een serviceschip dat naar de naam Ocean Swan luistert. Een soortnaam voor een tallship is ocean swan echter niet. Ook als metafoor voor zo’n schip is ocean swan in het Engels niet te vinden. Datzelfde geldt voor sea swan, en ook het Nederlandse woord zeezwaan is niet eerder gebruikt ter aanduiding van een zeilreus.
Helemaal onbekend voor een zeilreus is de metafoor zwaan echter niet. Zwaan der zee of zwaan van de zee is wel een reeds langer bekende metafoor voor een zeilschip. Zo noemde het Financieele Dagblad in 2010 grote wedstrijdzeilboten ‘zwanen van de zee’ en op een weblog over 19e-eeuwse schoeners worden zulke snelle boten eveneens ‘zwanen van de zee’ genoemd.
Conclusie: de metafoor oceaanzwaan is zelf dus wel nieuw en de assonantie van de samenstellende delen – oceaan rijmt op zwaan – is zeker net zo mooi als de alliteratie van de z-klank in zwanen van de zee. Dat de voorstelling van een schip als zwaan tamelijk conventioneel is, kan helpen aan de inburgering van het woord, maar daar zal nog wel enige tijd overheen gaan.
Geef een reactie