Gisteren schreven Trouw en Het parool allebei over de maan en daarbij viel in beide kranten het woord maandynamo. Helemaal nieuw is maandynamo niet, maar op internet zijn er niet veel oudere vindplaatsen. Het woord debuteerde in 2011, in New Scientist. ‘Dat de maandynamo ontstond door mechanische krachten en niet door hitte, zoals bij de aarde het geval is, staat als een paal boven water’, rapporteerde dat blad op basis van een bericht in Nature. Daarin was een artikel verschenen over twee onderzoeksgroepen die het over eens waren dat de maan vroeger een ‘mechanisch aangedreven dynamo’ was, maar die van mening over de oorzaak daarvan: inslag van meteorieten of de afstand tussen de aarde en de maan.
Dat het woord maandynamo deze week opnieuw valt – en nu in een paar kranten – komt doordat er nieuwe inzichten zijn over het fenomeen. We citeren uit Trouw: ‘Net als de aarde had ze een hete, vaste kern met daaromheen een vloeibare laag, afgedekt met kilometers aan vast gesteente. Vanuit die hete kern drijven steeds elektrisch geladen metaaldeeltjes door de vloeibare ring omhoog. Door de draaiing van de maan krijg je zo een spiraalbeweging die werkt als een omgekeerde dynamo.’ De krant legt het nog wat eenvoudiger uit: ‘een fietsdynamo wekt stroom op door een draaiende magneet in een klos koperdraad, de spiralende metaaldeeltjes zorgen juist voor magnetisme in planeten en manen.’
Volgens hetzelfde principe werkt overigens ook onze eigen ‘aarddynamo’.
Maandynamo is een metafoor. Misschien gaat deze metafoor een rol spelen in het maanonderzoek, en soms kan zo’n metafoor kan – zoals nu blijkt – zelfs even in het nieuws figureren. Aan de hand van de vraag of het woord een eendagsvlieg of een blijvertje blijkt te zijn in de omgangstaal, zal te zijner tijd worden vastgesteld of het woord een plaatsje in de Dikke Van Dale krijgt of niet.
Geef een reactie