Appongeluk is verkozen tot het Nederlandse Woord van het Jaar. Het woord is – net als appongeval – afgelopen jaar in de media ontstaan. Misschien heeft bij de verkiezing ervan meegespeeld dat de media de laatste weken veel aandacht hebben besteed aan appen achter het stuur en appen op de fiets. Toch reageren op Twitter – zoals te verwachten was – wat mensen ‘dat ze nog nooit van dat woord hebben gehoord’.
Dat kan. Jaarlijks ontstaan er duizenden nieuwe woorden – meestal samenstellingen – en als je toevallig niet de krant leest waarin een woord debuteert en/of waarin het gebruikt is of wordt, dan ligt het voor de hand dat je er nog nooit van gehoord hebt. Van heel veel woorden die in het woordenboek staan (in de Dikke Van Dale staan maar liefst zo’n 280.000 trefwoorden!) zullen heel veel mensen nog nooit hebben gehoord, laat staan dat ze van de honderden, zo niet duizenden woorden hebben gehoord die in het afgelopen jaar hun entree hebben gemaakt in onze taal. Zelfs woordenboekmakers, die zich dagelijks uren met nieuwe taal bezighouden, missen weleens een nieuw woord. Als je bijvoorbeeld voornamelijk de landelijke kranten leest, mis je bijvoorbeeld weleens een woord dat in het nieuws is in Limburg of Zeeland.
Als je ergens nog nooit van gehoord hebt, wil dat echter nog niet zeggen dat het niet bestaat. Appongeluk debuteerde op 5 augustus 2017 in het Noordhollands Dagblad: ‘Zoals in veel grote drama’s kent ook het fatale appongeluk op Texel in maart vorig jaar louter verliezers.’ In het Limburgs Dagblad was later sprake van een appongeval (gespeld als app-ongeval). Het betekenisverwante woord whatsappongeluk maakte in 2013 zijn debuut in onze taal.
Appongeluk is wel een tamelijk opmerkelijke samenstelling. Meestal noemt het eerste deel van samenstellingen met het woord ongeluk de plaats (bedrijfsongeluk, fabrieksongeluk) of de betrokken voer-, vaar- of vliegtuigen (auto-, bus-, scheepsongeluk), maar in appongeluk noemt het eerste deel (app) de oorzaak van het ongeluk. Vanuit het oogpunt van zijn betekenisstructuur lijkt het woord appongeluk dan ook op drankongeluk: een ongeluk dat veroorzaakt wordt door iemand die (te veel) alcohol heeft genuttigd.
Veel interessanter dan twitteraars die vinden dat iets niet bestaat als zíj het toevallig niet kennen, zijn twitteraars die meteen alternatieven beginnen te bedenken voor appongeluk. Op Twitter lazen we vandaag bijvoorbeeld appcident, een samentrekking van het werkwoord appen en het leenwoord accident. De betekenis van appcident is natuurlijk gewoon appongeluk. Overigens zou je appcident ook als een leenwoord kunnen typeren, want in het Engels is appcident al wat langer ingeburgerd.
Een vergelijkbaar (en mogelijk) app-woord is trouwens apptomobilist (naar analogie van alcomobilist gevormd van appen en automobilist). Dat woord hebben we weliswaar nog niet in het Nederlands aangetroffen, maar waarschijnlijk is het een kwestie van tijd dat ook dat woord ergens in de sociale media opduikt.
Geef een reactie