Een land met ander licht, het kleine café aan de haven, het tuinpad van mijn vader, een heel apart gevoel van binnen, maar ook stille willie en de kleine man met z’n confectiepakkie an – het zijn formuleringen die haast iedereen wel kent en die we te danken hebben aan de Nederlandse liedcultuur. Soms zijn het uitdrukkingen met een min of meer definieerbare betekenis. Zo hebben een nieuwsgierig aagje en een linke loetje tegen het einde van de 20e eeuw gezelschap gekregen van een stille willie. Die uitdrukking betekent nu ‘iemand die niet veel zegt’, maar verwees oorspronkelijk naar een geestverschijning uit het liedje ‘Stille Willie’ – Herinnert u zich deze nog? – van de BB Band. Andere bekende formuleringen uit het vaderlandse repertoire fungeren in journalistieke en andere teksten om een sentiment of een sfeer op te roepen. Zo kun je natuurlijk heel prozaïsch noteren dat je verliefd wordt bij de aanblik van je geliefde, maar je kunt ook – met een toespeling op een nummer van Corry Konings – opschrijven dat je ‘een heel apart gevoel van binnen’ krijgt als je hem of haar aankijkt.
Sinds de komst van de grammofoonplaat en de radio hebben Nederlandse en Belgische artiesten vele duizenden hits gescoord. Slechts enkele daarvan zijn erflaters van onze taal geworden door sporen na te laten in het Nederlands. Een nacht die je (normaal) alleen in films ziet is nu een uitdrukking voor een heel bijzondere nacht, maar ook een bron van toespelingen, want sinds Guus Meeuwis in 1995 met ‘Het is een nacht’ een nummer 1-hit scoorde, treffen we in de krant ook weleens ‘een wedstrijd die je (normaal) alleen in films ziet’ aan.
Zo moeten er tientallen, zo niet honderden woorden en uitdrukkingen die we dagelijks gebruiken zijn ontleend aan de Nederlandse liedcultuur. Aan de ouwe rockers Herman Brood en Henny Vrienten hebben we zelfs een modern spreekwoord te danken: als je wint, heb je vrienden.
Voor het KRO-NCRV-programma Volgspot ben ik in 2017 op zoek gegaan naar levensliederen, smartlappen en andere nederpopnummers die onze taal hebben verrijkt. En ieder zong zijn eigen lied bevat de verhalen achter een aantal van deze taalverrijkingen.
Op deze pagina vind je links naar de muzikale achtergrondinformatie bij de hoofdstukken uit het boek. Deze hoofdstukken zullen later online aangevuld worden met nieuwe artikelen.
1 Als je wint, heb je vrienden
2 Een heel apart gevoel van binnen
4 Van kroegie naar kroegie
5 Stille willie
6 De kleine man met z’n confectiepakkie an
7 Iedereen is van de wereld
8 Langs het tuinpad van mijn vader
9 Mooie stad achter de duinen
10 Tot het gaatje gaan
11 Twee kontjes hoog
12 Zij kon het lonken niet laten
13 Twee ogen zo blauw
14 Het kleine café aan de haven
15 Zilveren draden tussen ’t goud
16 Een mengeling van Sinterklaas en Onze Lieve Heer
17 Busje komt zo
18 Oerend hard
19 Rennen, springen, vliegen, vallen, opstaan en weer doorgaan
20 Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder
21 Mensch, durf te leven
22 Trojka hier, trojka daar
23 Een circus Jeroen Bosch
24 Stoned als een garnaal
25 Een nacht die je normaal alleen in films ziet
26 Watskeburt
27 Ketelbinkie
28 Een land met ander licht
29 Toen was geluk heel gewoon
30 Een man mag niet huilen
31 Lekker dier van plezier
32 Ach vaderlief, toe drink niet meer
33 Alleen kerstfeest vieren
34 Harder dan ik hebben kan
35 Het ritme van de eenzaamheid
37 Weet je nog wel oudje
38 Met de vlam in de pijp
39 Grote wasjes, kleine wasjes
40 Een eigen huis, een plek onder de zon
41 Bij moeder thuisgebleven
42 M’n wieggie was een stijfselkissie
43 Vluchten kan niet meer
44 Heb je even voor mij
45 Dat hele kleine stukje aarde
46 Zoek je zelf broeder
47 Kijk omhoog, Sammy
48 Tulpen uit Amsterdam
49 ’t Is weer voorbij die mooie zomer
50 Hilversum 3 bestond nog niet
Geef een reactie