Groene Khmer

Groene Khmer, als ik dominee Gremdaat zou zijn, zou ik nu vragen: kent u die uitdrukking?

Vast wel, want sinds een paar dagen zoemt hij rond in het publieke debat over het klimaatakkoord. Trouw-columnist Ephimenco haalde de uitdrukking op 27 december van stal toen hij de absurditeit van de voorgestelde klimaatmaatregelen in verhouding tot het feitelijke effect daarvan op de aardopwarming besprak (en bespotte):

Dit Klimaatakkoord oogt als de gratuite provocatie van gearriveerde Groene Khmers die niets van de gelehesjes-revolutie bij de buren willen leren.

Gisteren reageerde D66-voorman Rob Jetten in De Volkskrant (gespeeld?) verontwaardigd op die uitspraak:

Publicist Sylvain Ephimenco sprak in Trouw zelfs van ‘Groene Khmers’, een ongetwijfeld grappig bedoelde maar misplaatste variant op de Rode Khmer, een autoritair regime dat in de jaren zeventig twee miljoen Cambodjanen om zeep hielp.

In de kop van het artikel framede Rob Jetten bovendien iedereen die het klimaatakkoord bekritiseert of standpunten daarin nuanceert als ‘conservatief’.

Opmerkelijk is dat Jetten doet voorkomen dat Groene Khmer een nieuwe uitdrukking is, gemunt door Ephimenco. Kent hij zijn klassieken niet?

Ephimenco reageert vanochtend in zijn column in Trouw met de opmerking dat Groene Khmer ‘al zeker dertig jaar in zwang [is] in Frankrijk’. Sterker nog, in feite maakte de uitdrukking al veertig jaar geleden, in 1978 dus, zijn mediadebuut in een Nederlandse krant. Op 12 oktober 1978 schreef De Volkskrant:

Toen vorige maand een besluit moest worden genomen over het in gebruik nemen van de zevende en achtste centrale aan de Zweedse zuidwestkust hing wederom een compromis in de lucht. Maar het schijnt vooral de bij de milieu-vleugel in de Centrumpartij — de „groene Khmer” — zeer populaire energie-minister Johansson te zijn geweest die daar met •een lange lijst van harde voorwaarden een stokje voor stak.

Figuurlijk gebruik van Khmer

Sindsdien heeft Groene Khmer ruim 150 keer in een Nederlandstalig krantenbericht gefigureerd. Groene Khmer is dus een ingeburgerde uitdrukking, die een plaatsje in de Dikke Van Dale verdient.

Groene Khmer is gevormd naar analogie van Rode Khmer (vertaling van Khmer Rouge). Van Dale definieert Rode Khmer als ‘re­vo­lu­ti­o­nai­re groe­pe­ring on­der de Khmers die in een bur­ger­oor­log de macht in Cam­bod­ja wis­ten te krij­gen, thans weer ver­dre­ven door een door de Viet­na­me­zen mi­li­tair ge­steund re­gi­me’.

Hoe moeten we Groene Khmer definiëren?

Daarvoor moeten we eerst kijken of Khmer wel vaker met een andere kleurnaam dan rood wordt gecombineerd. Dat is inderdaad het geval: De beruchte conservatieve verzetsbeweging Renamo die in de jaren zeventig in Mozambique actief was, had destijds de bijnaam Zwarte Khmer. In Frankrijk werden de minister van vrouwenzaken en haar aanhangers een paar jaar geleden aangeduid als Roze Khmer, een benaming die in ons land soms door critici wordt gebruikt ter aanduiding van de redactie van weblog GeenStijl.

Wat we hieruit kunnen opmaken dat Khmer soms figuurlijk wordt gebruikt ter aanduiding van ‘een groep of een persoon met extreme standpunten die deze zonder tegenspraak of nuancering te dulden aan anderen opdringt’. Hebben we de definitie van de figuurlijk gebruikte term Khmer eenmaal, dan laat ook Groene Khmer zich omschrijven

Groene Khmer (de, Groene Khmers) schertsende of ongunstige benaming voor milieu- en/of klimaatactivisten met extreme standpunten, die met draconische maatregelen het milieu willen beschermen en/of klimaatverandering willen tegengaan, zonder daarbij enige kritiek te dulden op hun ideologie en aanpak