De afgelopen dagen was hier en daar in de media wat kritiek te lezen op de termen klimaatspijbelen en klimaatspijbelaar. Vooral als de school en de ouders leerlingen toestemming geven om vandaag tégen klimaatverandering en vóór meer maatregelen tegen die klimaatverandering te gaan demonstreren, is het woord spijbelen (‘heimelijk van school wegblijven’) eigenlijk niet op z’n plaats.
Als alternatief voor klimaatspijbelen maakte vorige week klimaatstaken zijn debuut en ook vandaag is dat woord in diverse kranten, zoals het Brabants Dagblad en Tubantia, te vinden. Het idee erachter is dat scholieren uit protest hun leerproces onderbreken (zoals werknemers het werk neerleggen) om voor het klimaat te gaan demonstreren.
Voordeel van klimaatstaken is dat het een breder inzetbaar woord is dan klimaatspijbelen: het is niet alleen van toepassing op leerlingen, maar eventueel ook op werknemers die het werk neerleggen ten bate van het klimaat.
Er zijn maar weinig courante samenstellingen met het werkwoord staken. Alleen dorst– en hongerstaken hebben enige bekendheid. In die twee samengestelde werkwoorden noemt het eerste deel de manier waarop gestaakt wordt. Klimaatstaken is een ander soort samenstelling: het eerste lid noemt in dit geval het doel van het staken: het behoud van een leefbaar klimaat.
Definitie
klimaatstaken (onovergankelijk werkwoord) niet naar het werk of naar school gaan als drukmiddel om de politiek op te roepen snel maatregelen tegen klimaatverandering te treffen om de wereld ook voor latere generaties leefbaar te houden, synoniem klimaatspijbelen
Vond u dit artikel interessant? Sponsor de Taalbank dan veilig via Ideal of Paypal!
Herman Callens
Als spijbelen niet op z’n plaats zou zijn, is staken dat nog minder. Scholieren kunnen niet staken: als werknemer uit protest het werk neerleggen met loonverlies tot gevolg. Staken is trouwens een recht, spijbelen niet. Of de jongeren die ermee begonnen zijn allemaal zo netjes die toestemming van hun ouders hadden, durf ik overigens te betwijfelen. En de toestemming van je ouders doet er niet echt toe. Als de scholen het niet expliciet toestaan (en dat kunnen ze ook niet), gaat het om een onwettige afwezigheid. Elke afwezigheid moet gewettigd worden, en je kunt die niet wettigen met onwettige redenen. En ouders die er zich van afmaken met het bekende nietszeggende briefje (waarop de eigenlijke reden handig verzwegen wordt) bevestigen impliciet dat het over spijbelen gaat.
Ik vind ‘klimaatstaken’ dus absoluut niet geslaagd. Er is ook geen enkele reden om ‘klimaatspijbelen’ en ‘klimaatstaken’ gelijk te stellen en in die zin wat de scholieren hebben gedaan de facto uit te wissen, door het te benoemen als iets waarin hun rol niet meer zichtbaar is. Nu ja, als kranten ongelukkige woorden gaan gebruiken heb ik daar weinig verhaal tegen, maar dat zo’n miskleun vanuit taalkundige of taaladviserende hoek nog wordt goedgepraat ook, dat is echt wel te bar.