FvD-voorman Thierry Baudet haalde vorige week een oud woord van stal ter typering van hoe hij het huidige staatsbestel in Nederland ziet: dikastocratie. Hij wilde in de Tweede Kamer debatteren over de toegenomen macht van de rechterlijke macht, die in feite beslissingen neemt over belangrijke politieke kwesties, zoals de repatriëring van kalifaatkinderen en de stikstofcrisis. Dat debat kwam er niet, maar het woord dikastocratie staat inmiddels helemaal op de kaart.
Hoewel het een klassieke term is, staat dikastocratie (nog) niet in Van Dale. Het woord is in onze taal namelijk nooit courant geworden. Daar zal nu wel verandering in komen. Afgelopen dagen schreven allerlei kranten erover. Zo schrijft Trouw vandaag onder de kop ‘De rechter beslist, het kabinet stelt uit’:
De afgelopen jaren is kabinetsbeleid diverse keren gedwarsboomd door een rechterlijke uitspraak. (…) Baudet heeft er een deftig woord voor, geleend uit de ‘politieke filosofie’: dikastocratie. Niet democratisch gekozen politici besturen het land, maar rechters. Baudet waarschuwt voor een ‘ontsporing van de rechtsstaat’ en ‘ondermijning van de democratie’. Hij wil er graag over debatteren met de rest van de Kamer.
Hoewel het woord nu op ieders lippen is, werd het eerder dit jaar al van stal gehaald door jurist Bart van Riel, die op 9 april in Trouw schreef:
De ‘opkomst van de zwarte macht’ is namelijk niet opgehouden in de jaren negentig, maar heeft zich stelselmatig doorgezet. Zodanig dat de rechter zich steeds meer als wetgever is gaan gedragen. Daardoor schuiven we op naar een dikastocratie: een heerschappij van niet-verkozen magistraten.
Dikastocratie wordt op de sociale media nu voorgedragen als Woord van het Jaar, maar daar is het geen geschikte kandidaat voor: het is simpelweg geen nieuw woord. Zo schreef oud-minister Ronald Plasterk op 25 augustus 2006 al in de Volkskrant:
Het probleem met dikastocratie is dat juristen altijd de marges zullen gebruiken om vage begrippen uit de Grondwet, over menselijke waardigheid en zo, aan te grijpen om zeer gedetailleerd in te grijpen in concrete wetten. Nooit aan beginnen!
In Tubantia duikt vandaag echter een samenstelling met dikastocratie op die wél nieuw is. Daarin schrijft redacteur Teun Staal:
Heeft dit land al een woord van het jaar? Zo’n term of uitdrukking die tot voor kort niet bestond of volkomen onbekend was bij het grote publiek, maar die met het uitspreken meteen de impact en actualiteit van 2019 weergeeft? Misschien heeft Thierry Baudet zeer recent wel een poging gedaan hét 2019-woord te introduceren. Dikastocratie.
Staal vindt dikastocratie ‘inderdaad een mooie term’. Maar, voegt hij eraan toe:
Ik heb een betere inzending voor de verkiezing woord van het jaar: anti-dikastocratie.
Hij legt niet uit wat hij ermee bedoelt, maar het is niet anders dan logisch om antidikastocratie op te vatten als ‘bestrijding van de rechtersstaat’. Dat is uiteindelijk ook waar Baudet op uit is.
Definitie
dikastocratie (de, dikastocratieën) staat waarin de hoogste macht berust bij de rechterlijke macht, synoniem rechtersstaat, gevormd van Grieks dikastḗs (rechter) + –cratie
antidikastocratie (de, antidikastocratieën) beweging die zich richt op het bestrijden van de macht en invloed van de rechterlijke macht
Geef een reactie