hoestschaamte

Had schaamte in samenstellingen als vliegschaamte, babyschaamte, bezorgschaamte en vleesschaamte, vooral te maken met het schuldgevoel over de klimaatschade die je teweegbrengt met vliegen, baby’s krijgen, pakjes laten bezorgen en vlees eten, in het nieuwe woord hoestschaamte staat schaamte daar helemaal los van.

Hoestschaamte debuteert vandaag op de website van RTL:

Stel, je moet hard hoesten terwijl je net in een drukke treincoupé zit, in de kroeg staat of omringd bent door collega’s. Eén hoest of nies kan al angstige blikken van mensen om je heen opleveren, want stel je voor: het coronavirus slaat toe. Maar is deze collectieve hoestschaamte wel terecht?

Hoestschaamte mag dan op het eerste gezicht duidelijk maken dat we midden in een gezondheidscrisis (de ‘coronacrisis’) zitten, maar het woord laat ook mooi zien hoe schaamte in samenstellingen zich heeft losgemaakt van het klimaatdenken en een tweede, klimaatonafhankelijk leven is gaan leiden in onze taal.

We zullen de komende tijd vast nog veel meer van dit soort schaamtes gaan zien. In lijn met hoestschaamte lijkt bijvoorbeeld ook niesschaamte een goede schaamtekandidaat. Of begroetingsschaamte – als je iemand toch een hand geeft, terwijl dat sociaal gezien even niet wenselijk is. Of schraapschaamte – als je je keel al te vaak schraapt in gezelschap.

Het ultieme schaamtewoord is natuurlijk bestaansschaamte, maar dat woord bestond al voordat er sprake was van klimaatschaamte, zoals blijkt uit de roman De begeleider (2009) van de Nederlandse schrijver Peter Drehmanns, die zich overigens afspeelt tegen het decor van de vorige wereldwijde crisis, de kredietcrisis:

Je voortbewegen betekent bij mevrouw W. meestal: terugdeinzen. Ze lijdt aan schaamte, aan bestaansschaamte. Dat is haar ziekte en die is ongeneeslijk volgens haar.

Definitie

hoestschaamte (de, g.mv.) gevoel dat anderen je verwijten dat je in hun gezelschap verkeert wanneer je hoest, omdat je ervan uitgaat dat ze denken dat je een besmettelijke ziekte onder de leden hebt