Het satirisch-educatieve programma Zondag met Lubach is wel vaker een bron van nieuwe woorden en uitdrukkingen, al beklijven die lang niet allemaal. Denk bijvoorbeeld aan opoelisme: op ouderen gericht populisme.
Gisteravond introduceerde Arjen Lubach het woord fabeltjesfuik ter aanduiding van wat je de ‘socialemediafuik van complotdenkers’ zou kunnen noemen.
Eerst even over die socialemediafuik. Dat woord wordt soms gebruikt ter aanduiding van het verschijnsel dat gebruikers van sociale media vooral berichten voorgeschoteld krijgen die aansluiten bij hun profiel. Dat profiel wordt bepaald en voortdurend bijgewerkt op basis van hun zoekgeschiedenis. De algoritmen waarmee socialemediabedrijven werken ‘voorspellen’ op basis van iemands zoekgeschiedenis waarin hij mogelijk is geïnteresseerd. Voorbeeld: je luistert via YouTube een paar keer naar pianoconcerten van Beethoven, waardoor je vervolgens steeds opnieuw uitvoeringen van Beethovens pianoconcerten als favorieten krijgt aangeboden.
Het element fuik in fabeltjesfuik zou je dus kunnen opvatten als een verkorting van socialemediafuik, terwijl het element fabeltjes in dit woord verwijst naar fakenews en complottheorieën die via de sociale media worden verspreid, vooral onder mensen die daar op basis van hun zoekgeschiedenis in geïnteresseerd lijken te zijn. Mensen met die interesse in complotten krijgen steeds meer complottheorieën en fakenews aangeboden, waardoor ze in hun overtuiging worden bevestigd.
Fabeltjesfuik klinkt – misschien wel omdat het associaties oproept met de legendarische Fabeltjeskrant – onschuldig, maar is in feite gevaarlijk voor de mentale volksgezondheid, omdat mensen die eenmaal in die fuik zitten. er langzamerhand van overtuigd raken dat de fabeltjes (het nepnieuws, de ‘onthullingen’ over complotten) waar zijn. Fabeltjesfuik is door de gelaagdheid ervan en door de alliteratie van fabeltje en fuik een geslaagd woord, dat de kwaliteiten heeft om een ingeburgerd woord te worden.
Het woord heeft echter concurrentie van het weliswaar minder tot de verbeelding sprekende, maar wel net zo heldere woord fakenewsfuik, dat overigens nog niet zo heel vaak wordt aangetroffen.
Definitie
fabeltjesfuik (de, -en) socialemediafuik van complotdenkers, d.w.z. benaming voor het verschijnsel dat gebruikers van sociale media die geïnteresseerd zijn in complotten, door de werking van de sociale media steeds meer berichten over complotten aangeboden krijgen, waardoor ze daar langzamerhand in gaan geloven