Gisteren schreef Trouw dat Thierry Baudet een Twittervermaning had gekregen omdat hij desinformatie had verspreid over het coronavaccin. Twitter en vermaning komen los van elkaar regelmatig voor, maar de combinatie – resulterend in de samenstelling Twittervermaning – is spiksplinternieuw.
Het is eigenlijk een opmerkelijk woord, want het verwijst weliswaar naar een nieuw fenomeen in ons taalgebied – een eerste waarschuwing die Twitter uitdeelt aan twitteraars wanneer die nepnieuws, deelfake of dergelijke desinformatie verspreiden – maar de samenstelling bevat een woord dat langzamerhand in de vergeethoek raakt: vermaning.
Vermaning betekent letterlijk waarschuwing, maar het heeft een iets andere gevoelswaarde. Je associeert het ook met een berisping, een standje dat je geeft of krijgt. In de jaren zestig en zeventig kregen we ze nog weleens: vermaningen. Vermanen doe je dan ook vooral met kinderen. Het heeft iets paternalistisch, iets bevoogdende. Nu zijn vermanen en vermaning bijna vergeetwoorden.
Overigens zou je verwachten dat Twitterwaarschuwing wel veel gewoner is, maar dat is ook nog niet het geval. In de media van de afgelopen tien jaar tref je dat woord maar een keer of vijf aan.
Twittervermaning is natuurlijk nog geen algemeen gangbaar woord, maar als dat het wordt, zet het meteen de woorden vermanen en vermaning opnieuw op de kaart. En dat zegt misschien wel iets over de tijd waarin we leven. Dat het paternalisme dat we vroeger met de dominee, de onderwijzer en oom agent associeerden, nu geassocieerd moet worden met de bazen van grote socialemediabedrijven: onze Big Brothers.
Vermaning is afgeleid van het werkwoord vermanen, dat gevormd is van het voorvoegsel ver- + het oeroude werkwoord manen, dat iemand ergens aan herinneren betekent, hem aansporen, maar ook hem berispen.
Definitie
Twittervermaning (de, -en) vermaning die een twitteraar krijgt als hij of zij desinformatie verspreidt
Geef een reactie