langetener

Filmmaakster Nouchka van Brakel schrijft vandaag in een ingezonden brief in de Volkskrant dat ze zich bedreigd voelt door wat ze langeteners noemt:

Ik ben een andersdenkende en voel me inderdaad bedreigd door de taalterreur die zich onder meer manifesteert in de aanzwellende roep om diversiteit en inclusie. Een zoveelste dwangmiddel waarbij betweters zich als boven-mij-gestelden gedragen en mij gaan voorschrijven welke woorden ik wel of niet mag gebruiken: het zwarte schaap, de blinde vlek, de moorkop.

Tussen niet mogen kwetsen en censuur ligt wat mij betreft een dunne lijn. Vooral omdat iedereen zich tegenwoordig om de haverklap gekwetst voelt.

De inhoud van de brief is op zichzelf al zeer behartigenswaardig, maar het woord langetener is om morfologische redenen interessant.

Langetener is een samenstellende afleiding op basis van de uitdrukking lange tenen hebben. De betekenis ervan is zoiets als ‘iemand die lange tenen heeft’, oftewel ‘iemand die snel op zijn teentjes getrapt is’, oftewel iemand die zich bij het minste of geringste gekwetst of beledigd voelt. Een beroepsgekwetste wordt zo iemand ook wel gekscherend genoemd.

Langetener komt niet helemaal uit de lucht vallen. In december troffen we in de krant al eens het woord langetenensamenleving aan, waarin de lange tenen eveneens verwijzen naar mensen die zich door niet-inclusief geachte woorden gekwetst voelen.

Zowel langetener als langetenensamenleving heeft een ongunstige bijklank. Dat komt doordat lange tenen hebben vaak met een pejoratieve betekenis wordt gebruikt. Mensen worden nu eenmaal niet geacht lange tenen te hebben en kunnen dus beter wat minder aanstoot nemen aan wat anderen doen en zeggen.

Als samenstellende afleiding is langetener een uniek woord. Er zijn namelijk niet zoveel andere samenstellende afleidingen met lichaamsdelen ingeburgerd in onze taal, en al helemaal geen samenstellende afleidingen op basis van een uitdrukking. Linkshander bijvoorbeeld verwijst alleen maar naar een sporter die met de linkerhand speelt en niet naar iemand die twee linkerhanden heeft.

Langetener maakt weliswaar vandaag zijn mediadebuut, maar op Twitter is het al een paar keer eerder aangetroffen. De tijd lijkt dan ook rijp voor een verdere doorbraak van dit woord.

Definitie

langetener (de, -s) (ongunstig) iemand die zich snel gekwetst voelt, die geneigd is overal aanstoot aan te nemen, onder meer aan woorden die hem of haar onwelgevallig zijn