Stephan Sanders schrijft vandaag in NRC een mooie column over Salman Rushdie. Daarin laat hij het woord roepmoord vallen, als hij over Rushdie schrijft:
Hij wilde niet de fatwa-schrijver zijn, die vastgeklonken bleef zitten aan Khomeiny’s roepmoord; hij wilde voetballen met zijn zoon in het park, hij wilde boeken schrijven en deed dat ook tegen de klippen op.
Het is de derde keer dat Sanders dit woord in een krantentekst gebruikt. De eerste keer was op 11 februari 1995, zes jaar na de fatwa over Rushdie. In de Volkskrant schreef Sanders:
mijn opwinding over de roepmoord dateert van die 14de januari 1989, toen het neerschieten van een schrijver nog niet officieel tot de lijst van goede, gelovige werken behoorde; ik keek naar het NOS-Journaal, weer liggend op een berbertapijt, dat trouwens een stuk morsiger en kaler oogde dan de vloerbedekking uit mijn jeugd (wat wil je, bijna student-af), en ik zag hoe moslims in Bradford, Engeland, met veel misbaar het boek verbrandden dat ik zelf net had gelezen.
Op 18 augustus 2007 gebruikte Sanders het woord opnieuw, nu in Vrij Nederland, in een stuk over zijn ‘halfzuster’:
Zij klinkt licht ge-exalteerd zodra ze over haar geloof praat, een beetje verliefd, het bruidje van Mohammed. Maar intussen denk ik: renaissance. Heb ik iets gemist? Ik was geen kind meer, begin jaren tachtig, en herinner me toch vooral Khomeini’s machtsovername in Iran, de oorlog in Libanon, de religieuze roepmoord die Salman Rushdie over zich heen kreeg, en nog zo wat weinig verlichte zaken.
In een periode van bijna dertig jaar zijn dit de enige drie vindplaatsen van het woord roepmoord. Het is een interessant woord, dat in de verte herinnert aan het Duitse woord Rufmord, dat wij doorgaans vertalen als karaktermoord en dat in het verre verleden (1962) inderdaad eenmalig is gebruikt als al te letterlijke vertaling van Rufmord.
Roepmoord in de betekenis waarin Sanders het woord gebruikt, is goed gevonden: het verbindt de betekenis van karaktermoord (‘bewuste en grove schending van iemands goede naam’) met de uiterste consequentie die daaraan wordt verbonden: de oproep om de persoon wiens goede naam je door het slijk hebt gehaald ook nog eens fysiek te vermoorden. Een sociale én een fysieke moord ineen, zo zou je roepmoord kunnen parafraseren. In zekere zin is het de ultieme canceling van een persoon die je om zijn mening niet aanstaat.
Definitie
roepmoord (de, -en) oproep iemand te vermoorden, die welbeschouwd tevens een karaktermoord is en daarmee de ultieme sociale uitsluiting behelst
Geef een reactie