In de Volkskrant schrijft Mark van Ostaijen vandaag over rouw. Niet over rouw die het gevolg is van het overlijden van een dierbare, maar over rouw die je kunt ervaren als je je inbeeldt dat iemand of iets er niet meer zal zijn:
Noem het voorrouw, anticiperende rouw, maar ik houd het op fantoomrouw. Want als rouw de pijn beschrijft over datgene wat er niet meer is, dan beschrijft fantoomrouw de rouw over datgene wat er nog is.
Van Ostaijen houdt vervolgens een bespiegeling over de afwezigheid van het woord fantoomrouw in onze taal:
De afwezigheid van fantoomrouw in ons vocabulaire illustreert onze wat gemankeerde vormentaal. Alsof je pas kan rouwen als iets verdwenen is. Terwijl we in een tijd leven waarin we vooral de angst delen dat we veel zullen verliezen.
Fantoomrouw is gevormd naar analogie van fantoompijn (ingebeelde pijn) en het is niet helemaal waar dat het woord ‘niet bestraat’. Een paar jaar geleden gebruikte iemand het al eens in een blog, maar in een andere betekenis (plaatsvervangende rouw):
Het voelt alsof het niet mijn plek is om te rouwen en alsof de gevoelens die ik heb misplaatst zijn. Rechtstreekse pijn heb ik eigenlijk ook niet (heel gekke uitdrukking dit). Maar wel zorgen om, en betrokkenheid naar mijn kennissen toe, vrienden van mijn geliefde vrienden. Fantoomrouw, zoals ook fantoompijn bestaat.
Fantoomrouw is dan ook een woord dat conceptueel nog niet ‘rond’ is, maar het is een taalvorm waarvan je je zou kunnen voorstellen dat hij een zinnige inhoud heeft. Zoals fantoomgeluk weleens is gebruikt ter omschrijving van ingebeeld geluk, fantoomverdriet voor plaatsvervangend verdriet, en fantoomverliefdheid voor ingebeelde verliefdheid. De woorden bestaan weliswaar en hun betekenisinhoud is tot op zekere hoogte voorstelbaar, maar ze zijn niet ingeburgerd. Niet gangbaar. Maar ze kunnen het zomaar worden, als ze worden overgenomen door anderen.
Definitie
fantoomrouw (de, g.mv.) ingebeelde rouw, die iemand ervaart als hij zich het gemis voorstelt dat veroorzaakt wordt door het overlijden van een persoon
Geef een reactie