instagrammatica

‘Beter goed gejat dan slecht bedacht’, met die woorden vat Liesbeth Rasker vandaag in De Volkskrant de uitgangspunten van gebruikers van het sociale netwerk Instagram samen. In plaats van creatief en origineel te werk te gaan, blijken veel instagrammers elkaar voortdurend te imiteren met wat ze van zichzelf aan de wereld laten zien:

Wie net als ik maar lang en vaak genoeg door de app scrolt, gaat al snel patronen zien. Want zodra het voorjaar aanbreekt, hollen alle Nederlandse Instagramsterren naar de bollenstreek om daar allemaal vrijwel dezelfde foto te maken, waarop ze te midden van al die kleurrijke tulpen achteloos in de verte turen, alsof ze heel toevallig opeens in dat veld zijn terechtgekomen.

Succesvolle instagrammers hanteren setjes ongeschreven regels voor hun postings. Alleen op die manier krijgen ze een zo hoog mogelijke rating. Het draait natuurlijk allemaal om geld, want een hoge rating betekent veel reclame-inkomsten.

Een van de ongeschreven regels om succes te hebben op Instagram, is herkenbaarheid van het beeld. Daarom laten alle succesvolle instagrammers op dezelfde plek in Parijs (bij een trapje met de Eiffeltoren op de achtergrond) een ‘iconische’ foto van zichzelf maken. Daarom, publiceren ze allemaal vergelijkbare floaties: zwembadfoto’s waarop een jonge vrouw met een modellenlichaam zich heeft gedrapeerd op of in een fantasieluchtband met een zwanenhals of eenhoornkop. Daarom zetten ze vroeg of laat allemaal een foto van zichzelf met een pizzapunt op hun insta, of een foto van hun girl squad: een flaneerfoto samen met hun beste (d.w.z. beroemdste, best geklede, knapste) vriendinnen. Alles, maar dan ook álles voor de herkenbaarheid.

Al die ongeschreven regels waaraan de beelden moeten voldoen, vormen een soort grammatica, die De Volkskrant vandaag dus instagrammatica doopt.

Of doopt? Waarschijnlijk is instagrammatica geïnspireerd op de Engelse term Instagrammar, maar in het Nederlands gevormd als een porte-manteauwoord (of zo u wilt: een blend) van de (eerste helft van de ) eigennaam Instagram en (het laatste deel van) het woord grammatica.

Hoewel instagrammatica vandaag zijn mediadebuut maakt in De Volkskrant, is het woord zelf niet splinternieuw. Op Twitter schreef iemand in 2011 al schertsend:

Citroenmadeleines gelukt, nu moet ik me nog even verdiepen in de Instagrammatica …

En in 2013 schreef een andere twitteraar

Over drie jaar krijg je op school instagrammatica en moet je een Facebookverslag maken;

Dezelfde twitteraar schreef in 2016:

Vanaf 2019 wordt instagrammatica een verplicht vak op school; #gekkigheid

Zo’n vaart zal het niet lopen, maar instagrammatica is wel een woord om – zolang Instagram duurt – te onthouden. En instagrammatica maakt ook mooi duidelijk dat het woord grammatica in het Nederlands – net als grammar in het Engels – inmiddels geheel ingeburgerd is ter aanduiding van een regelsysteem voor ándere vormen van communicatie dan de traditionele communicatie met woorden. Dat impliceert in elk geval ook dat het trefwoord grammatica in het woordenboek binnenkort op de schop gaat.

Definitie

instagrammatica (v, g.mv.) geheel van ongeschreven regels, gewoontes en gebruiken die gelden voor de communicatie (met taal én met beelden) via het sociale netwerk Instagram