qapik

Engelstalige scrabbelaars zullen dezer dagen ongetwijfeld een vreugdesprongetje hebben gemaakt: in de nieuwe editie van Merriam-Webster’s Scrabble Dictionary, die afgelopen maandag werd gepresenteerd, zijn zo’n 840 nieuwe scrabblewoorden opgenomen. Sommige van die woorden, zoals bitcoin, stonden overigens al wel in het verklarende woordenboek van Merriam Webster’s.

Een van die nieuwe scrabblewoorden wekt ongetwijfeld speciale aandacht van scrabbelaars, omdat het met een q begint en tamelijk kort is. Net als in het Nederlands zijn er in het Engels namelijk niet veel korte woorden met een q. Scrabbelaars sturen dan ook vaak blije briefjes en dankbare mailtjes aan woordenboekmakers als die een nieuw woord met een q in het (scrabble)woordenboek hebben opgenomen.

Om welk woord gaat het?

Qapik.

Qapik is een variant van gopik, de naam van een (reken)munt in Azerbeidzjan, een honderdste van de nationale munt, de manat. Wie een afbeelding van het muntje ziet, snapt meteen waarom de naam ervan in westerse talen zowel als gopik als qapik wordt gespeld.

We hebben qopik de afgelopen 25 jaar slecht eenmaal in een Nederlandse krant aangetroffen. In tegenstelling tot manat, dat verklaard wordt als de nationale munt van Azerbeidzjan, is gopik dan ook niet in de Dikke Van Dale opgenomen. Evenmin als qapik.

Dat kan ook haast niet, al was het maar omdat qapik pas afgelopen week zijn debuut maakte in de Nederlandstalige media, namelijk in het bericht over die nieuwe editie van Merriam-Webster’s Scrabble Dictionary.

Gopik en qapik zijn lexicografisch niet erg interessant, of het moest zijn vanwege de etymologie van het woord. Wie gopik (of qapik) hardop uitspreekt ‘hoort’ er wellicht het Russische leenwoord kopeke (een honderdste van een roebel) in. Terecht, want gopik is ontleend aan het Russische woord kopejka, dat een verkleinvorm is van het Russische woord kop’jo, dat lans betekent. De kopeke (en dus ook de gopik/qapik) heeft zijn naam te danken aan het feit dat vroeger (in de 17e eeuw) op het desbetreffende muntje een afbeelding stond van de tsaar met een lans (in plaats van met een sabel, zoals op oudere munten). ‘t Is weliswaar nutteloze kennis, maar misschien heeft u er toch wat aan.

Definitie

qapik (de, -s) Azerbeidzjaanse (reken)munt, een honderdste deel van een manat, vormvariant gopik, Azerbeidzjaans, vertaling van Russisch kopejka (kopeke)