Het woord schaamschoenen komt alleen voor in een paar uitdrukkingen die in Van Dale als verouderd worden gelabeld, maar die soms nog worden aangetroffen, zoals de schaamschoenen uitdoen of uittrekken. Ze betekenen: alle schaamte en eergevoel laten varen.
Je gebruikte die uitdrukking als je iets ging doen waarvoor je, zoals dat tegenwoordig heet, de schaamte voorbij bent. Wie de schaamschoenen heeft uitgetrokken, schaamt zich dus nergens meer voor.
De uitdrukking dateert al uit de middeleeuwen. Zo schrijft de 15de-eeuwse dichter Anthonis de Roovere: ‘Tvolck heeft zijn schaemschoens meest versleten.’ Tegenwoordig tref je de uitdrukking alleen nog maar, en dan vrij sporadisch, in de gesproken taal aan.
Vroeger werd de uitdrukking nog wat verder uitgebreid en zei men over iemand die iets ging doen waarvoor hij zich eerder zou hebben geschaamd: hij heeft de schaamschoenen uit- en de hondsschoenen aangetrokken. Wie de hondsschoenen had aangetrokken, was dus volstrekt schaamteloos en ging brutaal te werk. Niet voor niet hebben we nog altijd de vergelijking: zo brutaal als een hond.
Geef een reactie