Op de NOS-site staat naar aanleiding van een reportage in Nieuwsuur van gisteren een verhaal over vrouwen die vanwege de klimaatverandering besloten hebben geen kinderen meer op de wereld te zetten. De NOS vertaalt een uitspraak over dit onderwerp van de Britse activiste Blythe Pepino als:
Ik ben op geboortestaking, omdat ik doodsbang ben en dan druk ik me nog zachtjes uit. Ik ben doodsbang voor mezelf. Dus zeker voor de kinderen die ik zou krijgen.
Geboortestaking is in dit citaat een vertaling uit het Engels, waarin birth strike sinds een paar jaar gangbaar is.
Het woordenboek kent geboortestaking niet. Wel staat het synoniem baarmoederstaking in de Dikke Van Dale: ‘het (bewust) afzien van zwangerschappen’. Dat woord, dat in 2006 zijn mediadebuut maakte en nadien diverse keren in de krant stond, werd in 2014 met een voorlopige status in de Dikke Van Dale opgenomen. De laatste jaren tref je het echter niet zo vaak meer aan. Datzelfde geldt voor het synoniem baarstaking, dat in 1980 in de krant De Waarheid zijn mediadebuut beleefde, maar niet in de Dikke Van Dale te vinden is.
Is geboortestaking soms de opvolger van baar– en baarmoederstaking?
Ja en nee. Misschien zal geboortestaking de woorden baar– en baarmoederstaking wel gaan verdringen, maar geboortestaking blijkt in elk geval géén modern woord te zijn. En het is in het algemeen ook geen vertaling uit het Engels. Al 99 jaar geleden maakte het woord zijn mediadebuut in een Vlaamse krant, waarin iemand zich om economische redenen zorgen maakte om het teruglopende aantal geboorten:
Door deze geboortestaking wordt ook de economische machtspositie van een land bedreigd. (…) Geboortevermindering wijst op vermindering in de levenskracht en levensdurf van een volk.
Baar-, baarmoeder- en geboortestaking zijn weliswaar synoniemen van elkaar, maar ze benadrukken elk een ander aspect van het krijgen van kinderen: baarstaking legt het accent op een activiteit (het baren); baarmoederstaking legt het accent op het instrumentarium (de baarmoeder) en geboortestaking legt de nadruk op het resultaat van het baren: de geboorte.
Hoe rijk kan een taal zijn?
Omdat geboortestaking al bijna een eeuw in onze taal voorkomt, is het ontbreken van dit woord in het woordenboek trouwens een omissie, die snel hersteld moet worden.
Definitie
geboortestaking (de, -en) het (op grote schaal) afzien van zwangerschappen om andere dan medische redenen, synoniem baarstaking, baarmoederstaking
Geef een reactie