Een schermutseling is een ‘gevecht op kleine schaal’, een ‘handgemeen’, bijvoorbeeld tussen kleine legeronderdelen of tussen betogers, relschoppers of demonstranten en de politie. Deze oorspronkelijke militaire term gaat via het Italiaanse woord scaramuccia terug op een Oud-Germaans woord voor schermen (‘met een degen vechten’).
Dat woord, schermen, betekende in de Middeleeuwen in de eerste plaats ‘zich indekken tegen een aanval’ en vervolgens pas ‘vechten (met een degen)’. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het werkwoord schermen is afgeleid van het Middel-Nederlandse woord scherm of scheerm, dat onder meer ‘schild’ en ‘bescherming’ betekende.
Vroeger was een schild gewoonlijk gemaakt van geprepareerde huid en het ligt dan ook voor de hand te veronderstellen dat ons woord scherm via via verwant is met het Latijnse woord corium, dat zowel ‘leer’ als ‘huid’ betekent. Doordat de huid traditioneel als bescherming wordt beschouwd – denk in dit verband maar aan de uitdrukking een dikke huid hebben – is de gemeenschappelijke oorsprong van de woorden huid en scherm niet zo bevreemdend – integendeel.
Nog niet zo lang geleden gebruikten we naast het zelfstandig naamwoord schermutseling ook een werkwoord schermutselen. Van dat werkwoord is van schermutseling afgeleid. Schermutselen betekende ‘vechten’ maar werd in het verleden ook weleens gebruikt als een synoniem van schermen. Van datzelfde schermen stamt ons werkwoord beschermen en in dat woord zien we zelfs nog de oorspronkelijke betekenis van schermen terug: zich indekken tegen een aanval.
Geef een reactie