In het Duits heet Goede Vrijdag Karfreitag (een samenstelling op basis van het Oudhoogduits Kara Freitag (letterlijk: kommervolle, treurige vrijdag), in de Romaanse talen is sprake van een heilige vrijdag (vendredi saint in het Frans, Viernes Santo in het Spaans en venerdi santo in het Italiaans), maar in ons taalgebied heet de dag dat we de kruisiging van Christus gedenken ‘goed’, net als in het Engels waarin Goede Vrijdag wordt aangeduid als Good Friday.
Is het niet vreemd dat we Goede Vrijdag ‘goed’ noemen, terwijl op die dag de naamgever van de westerse religie, Christus, werd gemarteld, bespot en gekruisigd?
Duidelijk is dat de naam van deze christelijke feestdag sinds de 13de eeuw in het Engels en in het Nederlands voorkomt. The Catholic Encyclopedia schrijft in 1909 dat de herkomst van de naam Good Friday (en dus ook van Goede Vrijdag) obscuur is:
Some say it is from “God’s Friday” (Gottes Freitag); others maintain that it is from the German Gute Freitag, and not specially English.
Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) en de Etymologiebank doen geen uitspraak over de herkomst van de naam Goede Vrijdag. Het Vroegmiddelnederlands woordenboek vermeldt op basis van het Glossarium Bernense (een tweetalige Latijns-Limburgse woordenlijst uit 1240) dat het Latijnse woord parasceve (letterlijk ‘voorbereiding’, destijds in de kerk bekend als de dag waarop voorbereidingen werden getroffen voor de daarop volgende Joodse rustdag, de sabbat) werd vertaald als gut fridag. Andere bronnen uit diezelfde periode hebben het over ghode vrindaghe, dgoets vridaeghs en goeden vriendaghe. In het Engels duikt guodefriday (Good Friday) voor het eerst op in 1290.
Dat Goede Vrijdag een verbastering zou kunnen zijn van Gods vrijdag, wordt doorgaans naar het rijk der fabelen verwezen. Meestal wordt ‘goed’ in Goede Vrijdag opgevat als het bijvoeglijk naamwoord voor uiteenlopende gunstige eigenschappen, zoals genadig, heilig en weldadig. De Oxford English Dictionary beschouwt good in Good Friday ‘in the sense holy, observed as a holy day’. Good Friday zou dus moeten worden geparafraseerd als ‘heilige vrijdag’.
Nederlandse schrijvers van christelijken huize houden het er meestal op dat de vrijdag vóór Pasen ‘goed’ wordt genoemd, omdat de kruisdood van Jezus de verlossing van de zonden impliceert van iedereen die gelooft dat Jezus de zoon van God is. Volgens die lezing is Goede Vrijdag dus een dag die ‘goed’ is voor (het zielenheil van) de gelovigen.
Vond u dit artikel interessant? Sponsor de Taalbank dan veilig via Ideal of Paypal!
Geef een reactie