In NRC schreef Pia de Jong gisteren over religieuze teksten op allerhande producten:
Gods woord vind je overal in Amerika. Ook in rij drie, op het schap tussen de chips en de wokkels. Dat ontdekte ik toen ik op zoek was naar een snack in een tankstation. Op een zakje Brim’s Fried Pork Rinds – gebakken varkenshuid, niet mijn favoriete zoutje overigens – lees ik tot mijn verbazing het uitgeschreven Bijbelvers Johannes 3:16, in vertaling: „Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.” Sluikreclame op een varkenssnack, in ieder geval zeker niet bedoeld om joden of moslims te bereiken.
Brim is niet ‘het enige bedrijf dat aan deze vorm van sluikreligie doet’, schrijft De Jong vervolgens en daarmee heeft ze een intrigerende samenstelling met sluik gecreëerd. Als eerste deel van samenstellingen als sluikafval verwijst het element sluik naar iets wat in het verborgene plaatsvindt. Sluikafval is niet-openlijk, d.w.z. illegaal gestort afval.
Ook het bekende woord sluikreclame verwijst naar iets wat in het verborgene plaatsvindt: reclame die je ongemerkt opgediend krijgt, bijvoorbeeld reclame in de vorm van namedropping in schijnbaar journalistieke teksten of onnadrukkelijke achtergrondbeelden in een film waaruit je als kijker kunt opmaken dat mensen bijvoorbeeld heel blij en gelukkig worden van het eten van product zus of het drinken van product zo.
In minder courante samenstellingen als sluiksuiker, sluikvet en sluikzout geeft sluik aan dat het om suiker, vet of zout gaat die je ongemerkt tot je neemt. Sluik gaat terug op het oude werkwoord sluiken (smokkelen), dat we verder herkennen in sluikhandel (smokkelhandel). Sluiksuiker, -vet en -zout zou je daarom kunnen parafraseren als suiker, vet en zout die als het ware je lichaam in gesmokkeld worden.
Dit wetend kun je je afvragen of het op zichzelf mooie woord sluikreligie in de door De Jong gemelde context de lading dekt: op de producten die zij beschrijft wordt namelijk helemaal niet in het verborgene, maar juist heel openlijk reclame gemaakt voor religie. Het is geen sluikreclame voor religie, maar veeleer openlijke geloofsgetuigenis. Wat er wel ‘sluik’ aan is, is dat de religiereclame wordt gepresenteerd in contexten en/of op plaatsen waar je geen verspreiding van religie verwacht.
Definitie
sluikreligie (de, g.mv.) religieuze sluikreclame, m.n. het verspreiden van een religie via verborgen boodschappen en/of in contexten die niet primair bedoeld zijn om te evangeliseren
Geef een reactie