Nieuwsuur bracht gisteren een item over de politieke verhoudingen in Duitsland, waar de AfD een grote landelijke partij dreigt of – neutraler gezegd – lijkt te worden. Landelijke partijen sluiten samenwerking met de AfD uit, maar uit het item blijkt dat op lokaal en regionaal niveau wel degelijk al wordt samengewerkt met de AfD. Een van de geïnterviewden, Martina Schweinsburg, is al jaren CDU-Landrat van het district Greiz. Zij reageert vrij nuchter op de opkomst van de AfD. Ze moet altijd coalities vormen en wil niemand uitsluiten, zeker niet als die anderen willen samenwerken. Ze heeft – zegt ze – een hekel aan Ausschliesseritis. Nieuwsuur vertaalt dat als buitensluiteritis.
Ausschliesseritis herinnert aan een van onze bekendste woorden op ‘itis’: hollanditis. Met dat woord werd in de jaren tachtig zowel in Nederland als Duitsland het burgerlijk verzet tegen kernwapens aangeduid. Hollanditis was overigens van origine een Engels woord. Walter Laqueur, een Amerikaanse historicus van Duitse geboorte, muntte het woord in zijn publicatie Hollanditis, a New Stage in European Neutralism (1981). Hollanditis werd uiteindelijk alleen een courante term op het continent. In het Angelsaksische taalgebied zelf raakte het fenomeen bekend onder een andere naam: Dutch disease (Hollandse ziekte).
Van oudsher is -itis een achtervoegsel in namen van medische aandoeningen (appendicitis, hepatitis e.d.), maar figuurlijk wordt het ook gebruikt om namen van denkbeeldige ziekten te maken. In het begin van de twintigste eeuw werden zulke imaginaire ziekten, zoals aanstelleritis en vergaderitis, vooral afgeleid van werkwoorden. Pas na de introductie van hollanditis werd het gewoon om ook op basis van zelfstandige naamwoorden ‘ziektenamen’ te vormen, zoals slachtofferitis en schandalitis.
Buitensluiteritis stemt qua bouw overeen met aanstelleritis en vergaderitis. Ausschliesseritis is in het verleden ook al eens vertaald als uitsluiteritis.
Buiten- en uitsluiteritis zijn overigens allebei overkoepelende begrippen ten opzichte van canceleritis, dat in het Nederlands nog niet, maar in het Duits al wel is aangetroffen.
Definitie
buitensluiteritis (de, g.mv.) het buitensluiten van mensen met een andere ideologie, of van een andere politieke partij, van een samenwerkingscoalitie, synoniem uitsluiteritis; vertaling van Duits Ausschliesseritis
–
Geef een reactie