Op 24 mei 2012 twitterde een zekere Johan Lindkvist uit Västerås in Zweden: ‘Cursed be thy pollensmog… Nu är det i luftrören också, tur man inte har en mara i antågande…’* Krap een jaar later gaf een zekere Dawn V. Johnson pollensmog een hashtag mee: ‘I love Spring… But this Pollen is Aweful… Its Like we have #PollenSmog… its aweful this year.’ Maar we moesten tot 8 mei 2016 wachten tot pollensmog zijn opwachting maakte in het Nederlands.
En hoe! Op de voorpagina van de zondageditie van de Telegraaf prijkte gisteren in chocoladeletters ‘Pollensmog’. Erboven, in bescheidener letters schreef de Krant van wakker Nederland dat door de huidige pollenpiek maar liefst twee miljoen Nederlandse hooikoortspatiënten aan het niezen zijn. Hatsjoe!
Pollensmog kan in onze taal ontleend zijn aan het Engels, waarin pollen smog gewoonlijk in twee woorden wordt gespeld. Ook in het Engels is deze term vrij nieuw. De vroegste vindplaatsen dateren uit 2010, misschien 2009 (hoewel die laatste vindplaats niet ondubbelzinnig is). In het Engels is pollen smog echter nog geen algemeen ingeburgerd woord en het is daarom evengoed mogelijk dat pollensmog geheel op eigen houtje, door een Telegraaf-redacteur of -koppenmaker, in het Nederlands samengesteld is van pollen en smog.
Hoe dan ook is pollensmog een ‘logisch’ woord: een woord voor een vrij algemeen voorkomend verschijnsel waarvoor nog geen naam bestond (nou ja, een enkele keer tref je de term groene smog aan voor grote dichtheid aan pollen in de lucht). Daarmee voldoet pollensmog aan een van de belangrijkste succesfactoren van nieuwe woorden. Dat het woord relatief kort is, dat het samengesteld is van twee woorden die zelf vrij bekend zijn en dat het gekenmerkt wordt door assonantie tussen de samenstellende delen, zou je de andere succesfactoren van dit nieuwe woord kunnen noemen. Dat zou op grond daarvan weleens kunnen uitgroeien tot een heus begrip.
Natuurlijk moet het om te kunnen inburgeren wel worden overgenomen door anderen, eerst door journalisten, later door gewone stervelingen. Daar kan wel een paar jaar overheen gaan, te meer omdat pollensmog een enigszins seizoensgebonden woord is: vooral in de periode dat het pollen in onze neusgaten waait, zullen we het woord in de media aantreffen. Maar als dat de komende jaren maar vaak genoeg gebeurt, raakt pollensmog vanzelf ingeburgerd en verwerft het wellicht definitief een plaatsje in de Dikke Van Dale.
*UPDATE De vertaling van het bericht van de Zweedse twitteraar luidt: ‘Nu zit het ook in mijn luchtpijp. Gelukkig heb ik geen marathon voor de boeg.’ De naam van de twitteraar is trouwens een leuk aptoniem (een naam die iets zegt over de aard of het beroep van de drager). Hij heet Lindkvist, letterlijk lindentwijg: hooikoorts wordt onder meer veroorzaakt door lindestuifmeel!
Geef een reactie