sexofascisme

In Trouw schrijft columnist Ephimenco vandaag over zijn zorgen om de tijdgeest. De aanleiding is het boerkiniverbod in Frankrijk, waar de mediaverontwaardiging zich momenteel op richt. En dat terwijl ‘64 procent van de Fransen vóór boerkini-verbod is’. Maar dat telt blijkbaar niet, schrijft Ephimenco: “’Bedek je!’, is het parool en als je in ‘gevoelige’ buurten niet wil worden lastiggevallen of zelfs verkracht, kun je beter wijde joggingpakken dragen. Meer dan ooit is het vrouwenlichaam in al zijn naaktheid geen bron van (kunstzinnige) inspiratie meer of de expressie van vrijheid, maar een object van schaamte en perversie.”

Ter illustratie hiervan schrijft Ephimenco over een experiment dat hij had uitgevoerd. Afgelopen weekend plaatste hij op Facebook een fotomontage: “Links, de beroemde PSP-poster ‘ontwapenend’ uit 1971 met de naakte vrouw en de koe in een weiland. Rechts, een kiekje uit 2014 waarop drie Almeerse vrouwelijke raadsleden met hoofddoek op voor een poster poseren waarop staat: ‘GroenLinks, zin in de toekomst’.”

Niets mis mee, zou je denken, maar Facebook dacht er anders over: “Na 24 uur werd het ook door de zedenpolitie van Facebook opgemerkt en verwijderd. Wat in 1971 mocht, is in deze tijd van bloeiend sexofascisme reden tot verbod en uitsluiting.”

Sexofascisme – het kostte even wat tekst om bij het Woord van de Dag uit te komen – maakt zo vandaag zijn debuut in onze taal. De spelling met een x doet vermoeden dat het woord een vertaling is. Inderdaad, in het Engels treffen we sexofascism aan en in het Frans sexofascisme. De Engelse pendant is incourant, maar in het Frans komt sexofascisme (geregeld gespeld als sexo-fascisme) wél wat vaker voor als eenwoordig synoniem van de uitdrukking fascisme sexuel.

Het woord sexofascisme echoot een andere samenstelling met fascisme die de laatste tijd nogal gangbaar is geworden: islamofascisme. Geen wonder, want in beide woorden verwijst fascisme niet helemaal naar de historische politieke stroming: de autoritaire, rechts-nationalistische onverdraagzame politiek zoals we die kennen van Mussolini en zijn kornuiten en navolgers. Nee, in islamofascisme en sexofascisme verwijst fascisme naar een autoritaire, intolerante, onverdraagzame houding die níet per se uit nationalisme voortkomt. Ook woorden als ecofascisme, gezondheidsfascisme, milieufascisme, relifascisme en technofascisme zijn gevormd met fascisme in deze niet-nationalistische betekenis, die overigens nog niet in de Dikke Van Dale staat.

Het woord sexofascisme mag dan nieuw zijn in onze taal, het verschijnsel waar het naar verwijst was jaren geleden al bekend, maar dan onder de naam seksfascisme. Zo publiceerde de Volkskrant in 1983 een interview van Ischa Meijer met schrijfster Andreas Burnier (pseudoniem van de criminologe hoogleraar criminologie C.I. Dessaur), een dwarse denker avant la lettre, die zich toen al zorgen maakte over de toekomstige religieuze onderdrukking van de westerse vrouw onder invloed van een toen nog exotische religie: ‘Het zal gruwelijk voor de vrouwen worden, ook in West-Europa, als we de islam de vrije hand laten; een systeem waarin het gelegitimeerd is, noodzakelijk wordt geacht, om vrouwen thuis gevangen te houden, haar te mishandelen, je dochters onvoldoende onderwijs te geven, waardoor ze gedwongen zijn om uit pure economische ellende in het huwelijk te treden. Het is natuurlijk vreselijk progressief om te zeggen: wij moeten elke cultuur in haar waarde laten, alles toelaten, niet discrimineren – dat vind ik ook, maar de kwalijke, fascistische trekken in andere culturen mag je best bestrijden. Zolang de islam heel expliciet en open voor het seksfascisme is, moet hij bestreden worden, en helemaal niet genuanceerd getolereerd.’

Weldenkend Nederlands schrok ervan en seksfascisme werd destijds niet courant. Het is te hopen dat ook sexofascisme een hapax (een woord met maar één vindplaats) zal blijven in onze taal, maar te vrezen is dat het onderwerp, dat Ephimenco overigens niet direct koppelt aan de islam maar aan Facebook, nog wel vaker ter sprake zal komen.