Het Dagblad van het Noorden plaatst vandaag een interessant interview met schrijver-columnist Özcan Akyol, die nogal wat kritische uitspraken over de journalistiek doet. De nieuwsindustrie is in zijn ogen – hij woont en werkt in Deventer – te Hollands, te Randstedelijk. Mensen in de ‘provincie’ – Overijssel, Gelderland, Brabant en de gebieden die nog verder van Amsterdam vandaan liggen – herkennen zich daardoor vaak niet in de problematiek die bij Pauw aan tafel of in de kolommen van de NRC aan de orde wordt gesteld. Of in de kwesties die in de Randstad wél, maar elders in het land níét worden geproblematiseerd.
Bovendien kraakt hij harde noten over de hang naar sensatie in de journalistiek: ‘Extremen winnen terrein (…). Ik denk dat de meerderheid niet per se links of rechts wil zijn. Maar dat deel van de Nederlanders mengt zich niet in het debat, omdat de media – ik doe daar zelf ook aan mee – te veel ruimte geven aan extremen. Ik noem dat graag rendementsjournalistiek. Er moeten kranten worden verkocht en als je twee extremen aan een talkshowtafel hebt, levert dat goede televisie op.’
Met die uitspraak legt hij niet alleen de vinger op de zere plek, maar creëert hij meteen ook een nieuw woord: rendementsjournalistiek. Je snapt als lezer dankzij de context al snel wat ermee wordt bedoeld. Voor wie het woord kort wil definiëren, zou ‘rendementsafhankelijke journalistiek’ kunnen volstaan. De woordenboekmaker die een link wil leggen met een bestaande term (rendementsdenken), zal het woord definiëren als ‘journalistiek waarin het rendementsdenken de onderwerpskeuze en –behandeling bepaalt’. En de woordenboekmaker die graag in jip-en-janneketaal definieert, zal rendementsjournalistiek omschrijven als ‘journalistiek waarin het uiteindelijk alleen maar draait om de kijk-, lees- en luistercijfers’.
Die laatste definitie suggereert haast dat de term rendementsjournalistiek het nette zusje is van het woord sensatiejournalistiek. Die suggestie is onwenselijk, omdat rendementsjournalistiek een bredere term is: niet zozeer het wel en wee van soapies, als wel en vooral extreme standpunten in de politiek zijn voer voor rendementsjournalisten.
Rendementsjournalistiek is vooralsnog een hapax: een eenmalig aangetroffen woord. Omdat het fenomeen rendementsafhankelijke journalistiek zelf onmiskenbaar bestaat, zoals Özcan Akyol overtuigend betoogt, bestaat er ook behoefte aan een woord voor dit type journalistiek. Rendementsjournalistiek zou weleens heel goed in die behoefte kunnen voorzien.
Geef een reactie