Vandaag roept Arjen Fortuin In NRC Handelsblad 2017 uit tot Jaar van het Woordlezen. De NRC oogsgewijs scrollend bleef het oog daar even aan haken: Jaar van het Woordlezen. En door een lichte vorm van beroepsdeformatie dachten wij daar even Woord van het Jaarlezen te zien staan.
Dat is misschein wel waar woordlezen over gaat: we krijgen continu zoveel letters te zien op onze smartphones, tablets en macs of pc’s, dat we die soms vergeten te lezen. We nemen ze waar, we worden ze gewaar, we zien ze zelfs en snappen wat ermee bedoeld wordt. Maar we lezen ze niet. Scrollscannen noemt Fortuin dit moderne leesproces: ‘Vroeger werden mensen boos om het onbegrijpelijke; nu bladeren we het door of laten we het links liggen. Zo vergeten we het meest voor de hand liggende, namelijk lezen. Niet scrollscannen zoals we dat doen met de woordenstroom op onze telefoon, maar woord voor woord, om te zien wat er dan in ons hoofd gebeurt. Laten we het woordlezen noemen. En 2017 uitroepen tot Jaar van het Woordlezen.’
Woordlezen is een ontregelend woord, want lezen doe je – behalve het boek der natuur – vooral woorden. Als lezer ben je zelf de handelende persoon (subject), de woorden zijn het lijdend voorwerp (object). Lezen is een overgankelijk werkwoord, wat betekent dat er altijd een interactie is tussen object en subject. ‘Ik’ en ‘het woord’ – bij de handeling die lezen heet, kunnen ze niet zonder elkaar.
Interessant is nu juist dat woordlezen suggereert dat het lezen los is geraakt van het woord en dat het daar weer aan gekoppeld moet worden: woordlezen is een intensieve vorm van lezen, zou je kunnen zeggen. Beter gezegd: woordlezen is écht lezen. Of nog beter gezegd: woordlezen is … lezen. Zo beschouwd is woordlezen een nogal pleonastisch woord.
Toch is het dat niet: we lezen vaak op een manier waarbij we het woord beschouwen als de verpakking van informatie: het gaat niet om het woord, het gaat om de inhoud. En daar gaat het mis. Want het woord is méér dan verpakking, het woord ís de informatie die het overdraagt. Dankzij de lezer, en diens verbeelding. Maar een raar woord is het wel: woordlezen.
Om een of andere reden lijkt woordlezen wel een heel noodzakelijk woord om het woord lezen zijn inhoud terug te geven. Maar woordlezen is tevens een woord dat overbodig is zodra lezen weer woordlezen is.
Geef een reactie