Het is alweer zo’n 25 jaar geleden dat de politiek beladen Russische leenwoorden glasnost en perestrojka onze taal kwamen verrijken. Vandaag dient zich in de media hun opvolger aan: kompromat. De Telegraaf noemt kompromat ‘een spionageterm voor compromitterende, besmeurende informatie’ en het Algemeen Dagblad schrijft: ‘In de Byzantijnse Russische politiek, waarin nooit duidelijk is hoe de exacte machtsverhoudingen liggen, is het bezit van ‘kompromat’ over politieke tegenstanders een vereiste om te overleven.’ Ook in NRC, de Volkskrant, het Nederlands Dagblad en het Dagblad van het Noorden valt dit Russische woord, uiteraard in verband met het compromitterende rapport over Trump dat gisteren naar buiten werd gebracht. Daaruit zou blijken dat Trump een aantal jaren geleden in Rusland een paar golden shower-Natalia’s en -Natasja’s in zijn hotelkamer had uitgenodigd om het bed waarin de Obama’s ooit geslapen hadden te ‘besmeuren’.
Kompromat – in het Cyrillische alfabet gespeld als компромат – is een porte-manteauwoord van компрометирующий материал (compromitterend materiaal). Het is oorspronkelijk KGB-jargon voor berichten, foto’s, films waarmee (staatsonwelgevallige) mensen gechanteerd of kaltgestellt kunnen worden.
Het is niet de allereerste keer dat het woord in een Nederlandse tekst opduikt. Op internet, maar bijvoorbeeld ook in De Groene Amsterdammer werd de term al eens gebruikt ter aanduiding van compromitterend materiaal dat in Rusland zelf wordt ingezet als drukmiddel, waarmee ‘desgewenst iedere Kremlin-leider ten val’ kan worden gebracht.
Nu kompromat ook een zichtbare rol lijkt te gaan spelen in de westerse politiek, wordt het woord pas echt interessant. Weliswaar is nog steeds niet helemaal duidelijk uit welke deep throat het compromitterende materiaal over Trump afkomstig is, maar ook als dit materiaal van een westerse inlichtingendienst afkomstig is, is het interessant dat dit materiaal met een Russisch woord kompromat wordt genoemd. Dat betekent dat we niet alleen een Russisch woord rijker zijn, maar dat we in het westen voortaan ook rekening moeten gaan houden met ‘Russische toestanden’ in de chantagewereld.
Bonus
Mede doordat het Russisch in een ander alfabet dan dat van ons wordt geschreven, zijn er niet heel veel Russische leenwoorden in het Nederlands. Ruim honderd Russische woorden zijn echter niet meer weg te denken uit onze taal. Naast algemeentalige woorden, variërend van beloega tot mammoet, van blini tot sjasliek, van droschke tot trojka, van kopeke tot roebel, van kalasjnikov tot katjoesjaraket, van kosmonaut tot spoetnik, van matroesjka tot parka en van taiga tot toendra zijn het vooral politieke termen die het Nederlands heeft overgenomen uit het Russisch, zoals agitprop, apparatsjik, goelag, intelligentsia, kolchoz, njet, nomenklatoera, pogrom, politbureau, proletkult, samizdat, sovchoz en spetznatz. Daar past kompromat naadloos tussen.
Geef een reactie